Aktualności

Uczniowie szkoły w Dąbrówce, dzięki Tomaszowi Ordzy, ambasadorowi eTwinningu w Wielkopolsce, od kilku już lat pracują wg modelu edukacyjnego STEAM i są częstymi gośćmi na Wydziale Biologii UAM. Jesteśmy przekonani, że dzięki temu współdziałaniu i innowacyjnym aktywnościom, dajemy im szanse stania się przyszłymi odkrywcami nowych faktów wyjaśniających struktury, procesy i mechanizmy występujące w przyrodzie. Liczymy na to, że są wśród nich także twórcy innowacyjnych rozwiązań problemów epoki ANTROPOCENU, dzięki którym zminimalizujemy efekty zmian klimatycznych na planecie.

Dlaczego STEAM?

STEAM to model edukacji, w którym pierwszym krokiem i jednocześnie najważniejszym jego elementem jest pytanie. To działania łączące w sobie nauki ścisłe (S), technologię (T), inżynierię (I), sztukę (A) i matematykę (M) i kierujące z wykorzystaniem ich elementów pytaniami uczniów/studentów, dialogiem, dyskusją i krytycznym myśleniem.

Dobrze zadane pytanie jest efektem zadziwienia i ciekawością ucznia/studenta (a także każdego z nas) światem. Nie znając na nie odpowiedzi zaczynamy jej szukać, a jeśli nie znajdujemy (albo nie satysfakcjonuje nas ona i nie zgadzamy się z nią) zaczynamy formułować nową odpowiedź (w nauce nazywa się to hipotezą). Dalszy etap pracy to zaplanowanie eksperymentów (w przypadku science), aby nową odpowiedź obalić, nie potwierdzić, wykorzystując dostępne nam w danym czasie narzędzia i technologie. Otrzymujemy pewien obraz obiektywnie istniejącej rzeczywistości przyrodniczej, najlepszy z możliwych dotychczas do osiągnięcia. Większość odpowiedzi nie da nowych rozwiązań, ale może jedna na sto będzie taką odpowiedzią, o której powiemy – ODKRYCIE.

Większość odkryć zaczynała się od zadania pytania wynikającego ze wspomnianej ciekawości. Dlatego oparliśmy metody swoich działań właśnie na projektach STEAM, które bazują na tym zainteresowaniu otaczającym nas światem, we wszystkich jego aspektach. Istniejąca wiedza, którą uczeń ma opanować (w ramach podstawy programowej), trafia do niego w trakcie realizacji projektu w ciekawej, przystępnej formie, opartej w dużej mierze na samodzielnym odkrywaniu, praktycznym jej zastosowaniu, przykładach z ich codzienności wraz ze wskazaniem jej konkretnego wykorzystania. Nie jest to tylko nauka dla samej wiedzy – to również uzmysłowienie uczniom jej efektów i niezbędności oraz pobudzenie ciekawości do dalszego jej zgłębiania. Stąd, wykorzystując model edukacji STEAM, zwiększamy szansę na dokonywanie odkryć nowych innowacji i także wiedzy już istniejącej, ale nieznanej dla ucznia.

Najczęściej, kiedy opowiadamy o projektach STEAM i ich realizacji w szkole, słyszymy, że to niemożliwe, bo… nie zrealizujemy podstawy programowej, uczniowie sobie z tymi projektami nie poradzą i w efekcie niczego się nie nauczą, bo zapanuje chaos w klasie, i wiele innych argumentów na „nie”. Na szczęście uczniowie potrafią myśleć „sieciowo”, nie tylko liniowo świetnie sobie radząc z wykonywaniem różnych zadań jednocześnie i coraz więcej nauczycieli próbuje pracować z uczniami w oparciu o model STEAM. Idealnie łączy się to z założeniami i narzędziami programu eTwinning.

Projekty – temat przewodni i cele

Rzeki Planety to w tym roku temat przewodni projektów STEAM na Wydziale Biologii UAM. Głównymi celami projektów, oprócz szerokiej aktywizacji uczniów, ujęcia celów szczegółowych z podstaw programowych różnych przedmiotów, było zapoznanie uczniów z: (1) różnorodnością rzek na świecie, (2) zanikającą bioróżnorodnością rzek na przykładzie jesiotra bałtyckiego, (3) rolą bobrów w kreowaniu architektury rzek i konsekwencjami dla człowieka, (4) metodami pracy hydrologów – badaczy środowiska wodnego.

Cztery studenckie projekty

•  (Niedo)rzeczne poszukiwanie
  Uczniowie poznali tematykę związaną z bezpośrednim wpływem działalności człowieka na rzeki (np. budowanie zapór, przełowienie), wpływem obcych gatunków i zmian klimatycznych na system rzeczny, a także z kwestiami podejmowania prób reintrodukcji omawianego gatunku. Prowadzili naukowe śledztwo, które dotyczyło obecnego występowania jesiotrów bałtyckich na terenach polskich rzek i Morza Bałtyckiego.
• Ruszaj z nami w pogoń za rzekami
  Inspiracją do stworzenia tego projektu była postać Phileasa Fogga z powieści przygodowej francuskiego pisarza Juliusza Verne pt. „W 80 dni dookoła świata”, w której głównym motywem jest podróż i wyścig z czasem.
  Uczniowie poznali wybraną rzekę danego kontynentu. Podczas tej wyprawy czekały na nich różnorodne zagadki. Efektem ich współpracy było stworzenie środka transportu, wykonanie profilu glebowego i doświadczenia chemicznego, obliczenie rzeczywistej długości rzeki oraz wykonanie listu gończego poszukiwanej rośliny lub zwierzęcia.
  Co powodowało, że uczniowie podobnie jak bohater lektury liczyli się z upływającym czasem? Fakt, że zadania zostały zawarte w formie escape room’u, do którego w wyznaczonym czasie musieli zdobyć kod.
• Rzeka okiem naukowca
  Ucznia pełnili rolę badacza, który podczas praktycznych zajęć terenowych wykonując pomiary (za pomocą prawdziwych narzędzi stosowanych w realnych badaniach naukowych) parametrów fizykochemicznych wody, analizował je i wyciągał wnioski z uzyskanych danych. Poznawali w ten sposób realia pracy naukowców w Polsce i na świecie.
• Tropem rzecznych architektów
  Projekt miał formę warsztatu. Zajęcia zostały podzielone na 5 części. Po czterech z nich uczniowie otrzymywali jedno ze słów, a następnie w piątym etapie miało miejsce odkrycie, co łączy wspomniane wcześniej cztery hasła. Uczniowie w trakcie zajęć zapoznali się z rolą bobrów w środowisku naturalnym. Szczególnie uwzględniona została ich funkcja w kreowaniu architektury rzek.

Opisy projektów pojawią się na stronie już wkrótce wraz z materiałami do ich realizacji.

Współpraca

W tym roku temat przewodni Rzeki Planety, był także podstawą projektów STEAM realizowanych przez studentów z Wydziału Biologii Uniwersytetu Gdańskiego. Wszyscy uczestnicy tej interakcji – studenci z Gdańska i Poznania - spotykali się i omawiali swoje planowane działania online.  W czerwcu 2023, jako podsumowanie, miało miejsce spotkanie na żywo na Wydziale Biologii UAM, podczas którego zaprezentowali zrealizowane już projekty, ich efekty i wrażenia z pracy nad nimi. Wartością dodaną spotkania było niewątpliwie poznanie się „na żywo” i stworzenie podwalin wspólnoty przyszłych młodych nauczycieli współpracujących ze sobą i dzielących się swoimi doświadczeniami na Platformie eTwinning.

Jako nauczyciele poszukujemy nieustannie nowych modeli edukacyjnych, aby nasi uczniowie/studenci byli jak najlepiej wyposażeni w wiedzę i różne umiejętności. W obecnych realiach jedną z najważniejszych jest krytyczne myślenie. Pierwszym krokiem w takiej edukacji jest uczenie umiejętności zadania pytania. Model edukacji STEAM, po dwuletnim jego stosowaniu w praktyce, okazał się w tej kwestii niezwykle skuteczny. Nie jest jednak jedyny, i pamiętajmy, że są jeszcze te których nie znamy, nie odkryliśmy. Proces uczenia kogoś, siebie to proces poszukiwania…  

Zobaczcie co o idei kształcenia przyszłych nauczycieli z pomocą programu eTwinning mówią sami uczestnicy:

Autorzy:

• Prof. dr hab. Marlena Lembicz
  Botanik, ekolog roślin, nauczyciel akademicki na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Zajmuje się ekologicznymi i ewolucyjnymi efektami interakcji między grzybami endofitycznymi a roślinami i zwierzętami. Autorka wielu naukowych artykułów na ten temat. Przewodnicząca poznańskiej sekcji mykologicznej Polskiego Towarzystwa Botanicznego i ogólnopolskiej sekcji Grzyby w interakcjach Polskiego Towarzystwa Mykologicznego. Absolwentka studiów podyplomowych – technologia kształcenia na UAM oraz szkoły tutorów I stopnia, certyfikowany przywódca w edukacji.
• Tomasz Ordza
  Wicedyrektor Szkoły Podstawowej im. Kazimierza Nowaka w Dąbrówce, nauczyciel przedmiotów science, podróżnik zafascynowany ekologią, Ambasador programu eTwinning. Stara się, aby jego uczniowie byli świadomymi obywatelami, myśleli globalnie, działali lokalnie i uśmiechali się do otaczającego świata.