Aktualności

My w bioróżnorodności: Dlaczego lekcje o bioróżnorodności są kluczowe dla przyszłości?

W dobie globalnych zmian klimatycznych, masowego wymierania gatunków oraz zanikania naturalnych siedlisk, edukacja ekologiczna staje się niezbędna. Jednym z fundamentalnych tematów, które powinny znaleźć się w programie nauczania, jest zagadnienie poświęcone bioróżnorodności i jej znaczeniu w ujęciu zarówno lokalnym jak i globalnym. Projekt eTwiningowy ma na celu podniesienie świadomości uczniów na temat bioróżnorodności ekosystemów poprzez interaktywne i angażujące lekcje w duchu STEAM koncentrując się przede wszystkim na bioróżnorodności łąki. Dlaczego jednak takie lekcje są ważne?

Bioróżnorodność - fundament życia na Ziemi

Bioróżnorodność definiowana jest jako różnorodność życia we wszystkich jego formach - od genów, poprzez gatunki, aż po całe ekosystemy. Jest ona kluczowa dla funkcjonowania ekosystemów, ponieważ różnorodność gatunków zwiększa ich stabilność i odporność na zmiany środowiskowe. Dzięki bioróżnorodności ekosystemy mogą lepiej przetrwać susze, powodzie czy ataki szkodników. Bez niej ekosystemy stają się wrażliwsze i mniej zdolne do adaptacji.

Edukacja ekologiczna - inwestycja w przyszłość

Wprowadzenie lekcji o bioróżnorodności, takich jak "poŁĄCZMY się", do programów nauczania ma kilka kluczowych korzyści:

1. Świadomość ekologiczna: Uczniowie uczą się o znaczeniu bioróżnorodności i jej roli w ekosystemach. Dzięki temu stają się bardziej świadomi, że każda nasza decyzja oddziałuje na środowisko.
2. Odpowiedzialność za środowisko: Edukacja na temat bioróżnorodności kształtuje postawy odpowiedzialności za otaczającą nas przyrodę. Uczniowie zaczynają dostrzegać, że są częścią większego ekosystemu i mają wpływ na jego stan.
3. Zrozumienie powiązań ekologicznych: Poprzez naukę o bioróżnorodności łąki, uczniowie zrozumieją, jak różne gatunki są ze sobą powiązane i jak zmiany w jednym elemencie ekosystemu mogą wpływać na całość. To zrozumienie jest kluczowe dla promowania zrównoważonych praktyk, w tym świadomego korzystania z takich miejsc.
4. Inspiracja do działań na rzecz ochrony środowiska: Lekcje takie jak "poŁĄCZMY się" mogą inspirować uczniów do podejmowania działań na rzecz ochrony bioróżnorodności, zarówno na poziomie lokalnym, jak i globalnym. Mogą to być projekty społeczne, inicjatywy szkolne czy indywidualne działania.

"poŁĄCZMY się" - odkrywanie bioróżnorodności łąki

Projekt to innowacyjna lekcja, która pozwala uczniom na praktyczne doświadczenie bioróżnorodności. Skupiając się na ekosystemie łąki, uczniowie mogą bezpośrednio obserwować różnorodność gatunków roślin i zwierząt, a także ich wzajemne interakcje, lepiej zrozumieć, jak ważna jest jej ochrona. Taka forma nauki jest niezwykle efektywna, ponieważ angażuje uczniów i pozwala im na aktywne uczestnictwo w procesie edukacyjnym.

Przebieg projektu “poŁĄCZMY się”

Na samym początku lekcji uczniowie zostali wprowadzeni w temat związany z ekosystemem łąki, jej bioróżnorodności, a także kwestii związanych z ochroną tego ekosystemu. Zebrane zostały również skojarzenia uczniów z łąką oraz z tym co można na niej spotkać, jak uczniowie się na niej czują.

Rozpoczęcie zajęć - skojarzenia ze słowem “łąka” (Fot. Tomasz Ordza).

Skojarzenia uczniów z łąką - platforma Mentimeter (materiały własne).

Następnie uczniowie przeszli do wykonania przygotowanych dla nich zadań: narysowania łąki, zaprojektowania drogi zapylacza reprezentowanego przez ozobota oraz dopasowania nazw różnych typów łąk na świecie z ich opisami i przedstawiającymi je zdjęciami.

Niektóre z rysunków uczniów dotyczących ich wyobrażeń związanych ze słowem “łąka” (Fot. Tomasz Ordza).

Kodowanie drogi ozobota w roli zapylacza na łące (Fot. Tomasz Ordza).

Dopasowywanie nazw, opisów i zdjęć różnych typów łąk na świecie (Fot. Tomasz Ordza).

Kolejna część zajęć odbyła się w terenie, na łące przylegającej do szkoły. Uczniowie za pomocą aplikacji mobilnej Seek oraz przygotowanych dla nich kart pracy odkrywali gatunki roślin i zwierząt jakie zamieszkiwały ich szkolną łąkę. Następnie uczniowie wraz z prowadzącymi stworzyli model łąkowej sieci troficznej. Jednym z zaprezentowanych wariantów, sytuacji była ta, w której nagle brakuje jednego z gatunków z sieci. Pokazało to uczniom jak ważny jest nawet najmniejszy jej element i na jak wiele ich jej ogniw może mieć wpływ.

Odkrywanie różnorodności gatunkowej szkolnej łąki (Fot. Tomasz Ordza).

Powstający z włóczki model łąkowej sieci troficznej (Fot. Tomasz Ordza).

Na zakończenie zajęć uczniom zostało przedstawione pojęcie mindfullness oraz pojęcia z nim związane. Przeprowadzona została dla nich również krótka sesja relaksacyjna w duchu tego nurtu. Na sam koniec uczniowie wykonali własnoręcznie inspirowane łąką bransoletki ze sznurków i koralików dla swoich kolegów z zaprzyjaźnionej szkoły z Portugalii oraz dla siebie nawzajem.

Krótka sesja mindfullness na szkolnej łące (Fot. Tomasz Ordza).

Tworzenie bransoletek inspirowanych łąką (Fot. Tomasz Ordza).

Wnioski autorów i ewaluacja po projekcie

Stworzenie od podstaw funkcjonalnego projektu edukacyjnego z całą pewnością nie należy do najprostszych zadań. Ciągnie za sobą dużo pomniejszych zadań, które finalnie muszą się złożyć w całość oraz niemałą dozę odpowiedzialności i konieczność dobrej organizacji całego przedsięwzięcia. Z początku wydawać się mogło, że taki projekt będzie zwyczajnie kolejną lekcją do zaprojektowania. Jednak w miarę zagłębiania się w projekt, uwagę przyciągnęła ogromna ilość godzin spędzonych nad przygotowaniem niniejszego projektu, jego szczegółów organizacyjnych jak i jego przeprowadzenie z uczniami. Niecodziennie ma się też możliwość stworzenia i wcielenia w życie takiego projektu edukacyjnego.

Ten projekt był pierwszym tak dużym projektem, z jakim jego autorkom przyszło się zmierzyć. Dlatego też pewne niedociągnięcia były nieuniknione. Spośród nich można choćby wymienić potrzebę większej systematyczności, potrzebę sprawniejszego reagowania na zakłócające przebieg zajęć zachowania uczniów czy brak opracowanego planu awaryjnego zajęć w przypadku nagłej zmiany lub niekorzystnych warunków pogodowych (czego na szczęście autorki w czasie swoich zajęć uniknęły).

Podsumowanie

Edukacja na temat bioróżnorodności jest kluczowa dla przyszłości naszej planety. Projekty takie jak "My w bioróżnorodności" i lekcja "poŁĄCZMY się" odgrywają ważną rolę w kształtowaniu świadomości ekologicznej młodego pokolenia. Dzięki takim inicjatywom, możemy liczyć na to, że przyszłe pokolenia będą lepiej przygotowane do stawienia czoła wyzwaniom ekologicznym i podejmowania działań na rzecz ochrony naszej planety.

Scenariusz projektu: poŁĄCZMY się!

Strona internetowa projektu - kliknij tutaj 

Idea i cel projektu:

Główną ideą projektu jest poszerzenie wiedzy i podniesienie świadomości uczniów szkół podstawowych względem różnorodności biologicznej na łąkach, a także zróżnicowania samych łąk. Dodatkowym celem jest zapoznanie uczniów z pojęciem i technikami mindfullness oraz zacieśnienie więzi z uczniami zza granicy w ramach programu eTwinning.

Grupa docelowa: Klasa piąta szkoły podstawowej

Czas realizacji i trwania projektu: 3h lekcyjne (3x45min)

Przewidywane rezultaty projektu:

• Podniesienie poziomu świadomości oraz wiedzy u młodzieży szkolnej względem różnorodności biologicznej i gatunkowej na łące.
• Podniesienie poziomu świadomości oraz wiedzy u młodzieży szkolnej względem sieci troficznych i wagi ich zrównoważenia oraz wpływu na siebie jej poszczególnych elementów.
• Podniesienie poziomu świadomości oraz wiedzy u młodzieży szkolnej względem konieczności ochrony lokalnej przyrody i jej bioróżnorodności.
• Zacieśnianie relacji pomiędzy uczniami z Polski i z Portugalii.
• Wprowadzenie uczniów w pojęcie mindfullness i związanych z nim dodatkowych pojęć.

Harmonogram projektu:

1. Przywitanie, wstępne słowa.
2. Mentimeter – skojarzenia z łąką (5-7 min).
3. Rysunek – jak uczniowie widzą łąkę (15 minut).
4. Wprowadzenie do tematu (prezentacja – czym jest łąka, jak żyje łąka i co na niej spotkamy, rodzaje łąk, ochrona) (15 minut)
5. Ozoboty – droga zapylacza na łące (20-30 minut)
6. Zadania dla uczniów - dopasowywanka (rodzaje łąk na świecie i ich cechy charakterystyczne) (10-15 min)
7. Wyjście w teren – rozpoznawanie gatunków (Seek i w miarę możliwości Birdnet – karta pracy z ich obserwacji) – historia z włóczką - minfullness (45 minut)
8. Podsumowanie – rozmowa co wynieśli z zajęć oraz przygotowanie łąkowych bransoletek (dla nich samych i dla uczniów z Portugalii) w terenie
9. Końcowe słowa i pożegnanie

Zasoby i materiały potrzebne do realizacji projektu:

• Aplikacje mobilne do rozpoznawania gatunków - Seek oraz Birdnet
• Materiały:
  • Kredki
  • Flamastry/pisaki
  • Sznurek, tasiemki/wstążki
  • Koraliki w kształcie płatków, kwiatów, liści, owadów
  • Nożyczki
  • Papier biały A4
  • Karta pracy z rozpoznawania gatunków
  • Plansza z trasą ozobota
  • Koperta na bransoletki i zadanie dla uzczniow z Portugalii
  • Włóczka
  • Losy do historii z włóczką
• Zadanie dla szkoły w Portugalii
• Zadanie na Mentimeterze
• Zadanie – dopasowywanka
• Karta pracy do zadania z rozpoznawania gatunków z aplikacją
• Plansza z trasą ozobota
• Historia z włóczką
• Prezentacja

Ewaluacja projektu:

Przewidywaną formą ewaluacji projektu jest własna autoewaluacja, podsumowanie projektu podczas zajęć przedmiotowych na uczelni i na stronie projektu oraz przygotowanie końcowej publikacji