Aktualności

Autorki:

Wiktoria Praśniewska

Studentka studiów II stopnia na kierunku Nauczanie biologii i przyrody na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Jej zainteresowania koncentrują się na florze Polski, zwłaszcza paprociach, które są tematem jej pracy magisterskiej. Zajmuje się również zagadnieniem plant blindness i poszukuje skutecznych sposobów przeciwdziałania temu zjawisku w edukacji przyrodniczej. Aktywnie uczestniczyła w działalności sekcji geobotanicznej oraz w wydarzeniach popularyzujących naukę, takich jak Noc Biologów. Swoją przyszłość zawodową wiąże z pracą nauczycielki biologii i przyrody.

 

Julia Przewoźna

Studentka studiów II stopnia na kierunku Nauczanie biologii i przyrody na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Pasjonatka ochrony środowiska, która wierzy, że nawet małe działania mają znaczenie. Swoją przyszłość zawodową wiąże z pracą nauczycielki biologii, przyrody, chemii i geografii, czyli przedmiotów, których wspólną misją jest kształtowanie troski o środowisko przyrodnicze. Kontakt z naturą jest dla niej niezwykle ważny, poza nauką rozwija swoją pasję do jazdy konnej.

 

 

Czy można wyruszyć w podróż po oceanach, nie opuszczając szkolnej klasy? Oczywiście, że tak! Pokazuje to projekt „Śladami płetwala - odkrywamy oceany”, który został zrealizowany w oparciu o metodę STEAM oraz z wykorzystaniem narzędzi TIK. Interdyscyplinarne podejście, łączące naukę, technologię, inżynierię, sztukę i matematykę, umożliwiło nie tylko poszerzenie wiedzy przyrodniczej uczestników zajęć, ale także rozwinięcie umiejętności logicznego myślenia, kodowania oraz pracy zespołowej. Celem projektu było zapoznanie uczniów z niezwykłą różnorodnością oceanów, ich ekosystemami oraz rolą, jaką odgrywają w globalnym środowisku.

Ocean nie ma granic, podobnie jak wyobraźnia uczniów. Projekt powstał z potrzeby pokazania, jak bardzo złożonym i fascynującym środowiskiem są oceany oraz jak ważna jest ich ochrona. Zależało nam też, aby uczniowie uczyli się współpracy w grupie, ćwiczyli kreatywność i wykorzystywali technologię. Inspiracją do stworzenia projektu stał się płetwal błękitny, największy ssak na Ziemi, który występuje w wodach wszystkich oceanów, migrując sezonowo w zależności od podgatunku i warunków środowiskowych. Jego symboliczna wędrówka stała się osią narracyjną projektu i punktem wyjścia do poznania oceanicznych ekosystemów.

Zgodnie z założeniami projektowymi, uczniowie pracowali w grupach nad tematyką pięciu oceanów. Poprzez kodowanie oraz działania artystyczne pogłębiali swoją wiedzę o ekosystemach morskich, zagrożeniach środowiskowych i potrzebie ochrony przyrody. W ramach projektu powstały barwne plakaty, trasy dla Ozobotów oraz anglojęzyczne hasztagi, które wspólnie utworzyły kampanię ekologiczną podsumowującą zajęcia.

 

Dlaczego wiedza o oceanach jest tak ważna dla kolejnych pokoleń?

To, co dzieje się pod powierzchnią wody, ma ogromny wpływ na życie na lądzie, również nasze. Zrozumienie złożoności morskich ekosystemów, zagrożeń środowiskowych i potrzeby ich ochrony to ważny krok ku bardziej świadomej i odpowiedzialnej przyszłości.

Wielorybi szlak przez pięć oceanów

Zajęcia rozpoczęły się od podania jedynie fragmentu tematu: „Śladami …… - odkrywamy oceany”, a brakujące słowo uczniowie mieli odkryć dopiero w toku działań. Wprowadzeniem była krótka pogadanka, w której uczestnicy dzielili się skojarzeniami dotyczącymi oceanów.

W kolejnej fazie uczniowie zostali podzieleni na pięć grup, z których każda odpowiadała za jeden z pięciu oceanów. Pierwszym zadaniem było odszyfrowanie ich nazw. Po rozwiązaniu zespoły mogły przejść do kolejnego etapu, czyli poznania przypisanego im akwenu. Uczniowie rozpoczęli pracę z „Pamiętnikiem błękitnego wieloryba”, tekstem zawierającym opisy wybranych oceanicznych ekosystemów. Każda grupa poznawała inny ocean i analizowała jego unikalne cechy, bioróżnorodność oraz zagrożenia wynikające z działalności człowieka.

 

Fot. 1. Uczniowie rozszyfrowujący zakodowaną wiadomość (fot. T. Ordza)

 

Część grupy tworzyła plakat prezentujący ekosystem danego oceanu, korzystając z ilustracji oraz niebieskich arkuszy A3. Wyobraźnia uczniów była niezwykła, ponieważ naklejając ilustracje tworzyli własne historie i pomysły. Dorysowywali elementy czy też podpisywali stworzenia morskie, przez co stworzyli kreatywne, pełne wyobraźni kompozycje.

 

Fot. 2. Uczniowie pracujący w grupach (fot. T. Ordza)

 

Równolegle druga część grupy programowała trasy dla Ozobotów, które wcielały się w rolę wielorybów podróżujących przez oceany. Uczniowie mieli za zadanie tak poprowadzić trasę, aby uniknąć zagrożeń, takich jak zanieczyszczenia, statki, sieci rybackie czy drapieżniki. Dzięki temu nauka kodowania nabrała nowego wymiaru, stała się narzędziem troski o środowisko.

 

Fot. 3. Zakodowana trasa dla Ozobota (fot. T. Ordza)

Po ukończeniu prac każda grupa zaprezentowała swój plakat i opowiedziała o charakterystyce swojego oceanu. Na wyświetlonej mapie świata uczniowie wskazywali lokalizacje poznanych akwenów, łącząc wiedzę przyrodniczą z geograficzną.

 

Nauka przez działanie

Podczas podsumowującej pogadanki uczniowie wspólnie szukali odpowiedzi na pytanie „Które morskie stworzenie pojawiło się w każdym oceanie?”. Na tej podstawie poznali pełen temat zajęć: „Śladami płetwala - odkrywamy oceany”.

Kolejnym zadaniem było stworzenie mini kampanii ekologicznej #SAVETHEOCEANS. Każda grupa wymyśliła kilka hasztagów w języku angielskim, zapisując je na paskach papieru. Z pomocą karty z przydatnymi słówkami uczniowie stworzyli trafne hasła, takie jak #ProtectSeaLife, #PlasticFree, #SafeOcean.

 

Fot. 4. Karta z słówkami - pomoc przy tworzeniu hasztagów (fot. T. Ordza)

 

Wcześniej przygotowane plakaty przedstawiające ekosystemy oceanów oraz stworzone przez uczniów hasztagi, zostały wspólnie umieszczone na jednym dużym arkuszu papieru. W ten sposób powstał wielki, barwny plakat podsumowujący projekt, który nie tylko zaprezentował zdobytą wiedzę i zaangażowanie uczniów, ale był także częścią kampanii ekologicznej z silnym przekazem #SAVETHEOCEANS.

 

Fot. 5. Końcowy plakat podsumowujący projekt (fot. T. Ordza)

 

Na zakończenie uczniowie rozwiązali zadanie matematyczne obliczając wielkość płetwala błękitnego. Kto skończył wcześniej, mógł ozdobić sylwetkę wieloryba, rozwijając swoje talenty plastyczne.

 

Fot. 6. Uczniowie rozwiązujący zadanie matematyczne (fot. T. Ordza)

 

Zajęcia zakończyły się wręczeniem dyplomów oraz wspólnym zebraniem wrażeń. Uczniowie z entuzjazmem opowiadali o tym, czego się dowiedzieli. Oceany przestały być czymś odległym, stały się bliskie, realne, ważne. A płetwal? On na długo zostanie w pamięci jako symbol tej wyprawy.

Edukacja wielojęzyczna

W załącznikach do projektu znalazła się również skrócona wersja zadań w języku angielskim, przygotowana specjalnie dla uczniów międzynarodowych, aby mogli aktywnie uczestniczyć w działaniach i z łatwością zrozumieć kluczowe treści zajęć.

 

 

Scenariusz zajęć projektowych „Śladami płetwala - odkrywamy oceany”

 

Strona internetowa projektu z załącznikami potrzebnymi do realizacji zajęć – kliknij tutaj

Czas trwania zajęć: 90 minut (2 x 45 minut)

Wiek: klasa 6 szkoły podstawowej

Cel ogólny zajęć: Zapoznanie z różnorodnością oceanów i ich ekosystemów oraz rozwijanie świadomości ekologicznej.

Cele operacyjne zajęć:

1. W zakresie wiadomości
   1. Zapamiętanie wiadomości; Uczeń:

• definiuje pojęcia: ekosystem, różnorodność biologiczna.
• wymienia nazwy oceanów.
• podaje przykłady roślin i zwierząt żyjących w poszczególnych oceanach.
• wylicza zagrożenia dla życia w oceanach.
  2. Zrozumienie wiadomości; Uczeń:

• posługuje się podstawową terminologią biologiczną.
• charakteryzuje różnice między poszczególnymi oceanami.
• rozróżnia zagrożenia naturalne i antropogeniczne dla ekosystemów oceanicznych.
• uzasadnia potrzebę ochrony środowiska morskiego.

2. W zakresie umiejętności:
   3. Zastosowanie wiadomości w sytuacjach typowych; Uczeń:

• koduje trasę dla Ozobotów.
• rozszyfrowuje ukrytą wiadomość.
• rozwiązuje zadanie z użyciem skali.
• projektuje minikampanię ekologiczną.
• tworzy koncepcję graficzną na podstawie opisu.
• tworzy hasztagi w języku angielskim.
  4. Zastosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych; Uczeń:

• planuje pracę w grupie.
• analizuje wpływ działalności człowieka na różnorodność biologiczną.
• uzasadnia konieczność ochrony różnorodności biologicznej.

Postawy: Uczeń:

• stara się być dobrym obserwatorem.
• rozwija poprawność w komunikacji.
• kształtuje umiejętności analizy i interpretacji materiałów źródłowych.
• współpracuje w grupie.

Środki dydaktyczne: prezentacja multimedialna, aplikacja Mentimeter, tablety, trasa dla Ozobotów, Ozoboty, szyfry, tekst „Pamiętnik błękitnego wieloryba”, ilustracje, karty z przydatnymi słówkami, 5 kartek formatu A3, 15 wyciętych pasków papieru, papier pakowy lub dwie złączone kartki formatu A1, klej, pisaki, karta pracy z zadaniem matematycznym

Formy pracy: praca z całą klasą, grupowa

Metody nauczania: projekt wykorzystujący ideę STEAM, pogadanka, kodowanie, analiza materiałów źródłowych, programowanie

Przebieg zajęć:

I Faza wstępna

1. Powitanie i wprowadzenie do zajęć. Podanie części tematu „Śladami ……. - odkrywamy oceany”. Uczniowie w dalszej części lekcji odgadną brakujący fragment tytułu.
2. Pogadanka na temat oceanów, wykorzystanie aplikacji Mentimeter. Uczniowie odpowiadają na pytanie Z czym kojarzą się Wam oceany?
3. Podanie celów zajęć.

 

II Faza realizacyjna

1. Praca w grupach.

Uczniowie dzielą się na 5 grup, czyli tyle ile jest oceanów. Nauczyciel rozdaje ukryte wiadomości, po jednej dla każdej z grup. Zadaniem uczniów jest rozszyfrowanie nazw oceanów.

Następnie każda grupa otrzymuje kopertę z opisem danego oceanu „Pamiętnik błękitnego wieloryba”. Po zapoznaniu się z tekstem uczniowie dzielą się zadaniami. Część grupy przygotowuje plakat przedstawiający ekosystem i różnorodność danego oceanu. W pracy wykorzystują przygotowane ilustracje, które naklejają na kartki A3. Natomiast pozostała część grupy programuje trasę dla Ozobotów, które wcielają się w rolę wielorybów. Zadaniem uczniów jest zaprogramowanie ich tak, aby omijały zagrożenia czyhające podczas wędrówki przez oceany.

2. Prezentacje grupowe.

Każda grupa prezentuje swój plakat i opowiada o danym oceanie. Nauczyciel wyświetla slajdy z mapami.

3. Pogadanka.

Uczniowie odpowiadają na pytanie Które morskie stworzenie pojawiło się w każdym oceanie? W ten sposób nauczyciel podaje pełen temat zajęć.

• Co to jest ekosystem?
• Czym jest różnorodność biologiczna?

4. Kampania ekologiczna.

Następnie uczniowie tworzą minikampanię ekologiczną „#SAVETHEOCEANS”. Każda grupa wymyśla po 3 hasztagi w języku angielskim, które zapisywane są na wyciętych wcześniej paskach papieru. Hasztagi wraz z plakatami oceanów zostaną przyklejone na papierze pakowym lub złączonych kartkach A1. W razie potrzeby uczniowie mogą skorzystać z karty z przydatnymi słówkami. Przed przyklejeniem hasztagów, każda grupa odczytuje swoje pomysły, aby uniknąć powtórzeń.

5. Zadanie matematyczne ze skalą.

Na koniec uczniowie rozwiązują zadanie matematyczne dotyczące wielkości płetwala błękitnego. Osoby, które skończą wcześniej, mogą ozdobić sylwetkę wieloryba znajdującą się na tej samej karcie.

 

III Faza podsumowująca

1. Podsumowanie zajęć. Zebranie wrażeń.
2. Wręczenie dyplomów za udział w projekcie.
3. Pożegnanie.

 

Kto powiedział, że wieloryby nie mogą uczyć?

Projekt „Śladami płetwala - odkrywamy oceany” pokazał, że nauka może być angażującą przygodą. Uczniowie nie tylko zdobyli nowe wiadomości, ale również rozwijali kluczowe kompetencje potrzebne we współczesnym świecie. Efekt? Kampania ekologiczna i głowy pełne wiedzy, a to wszystko bez ani jednej mokrej skarpety!