Aktualności

Poniższy artykuł ma na celu dogłębne zrozumienie znaczenia dobrostanu psychofizycznego nauczycieli, uwzględniając kluczowe aspekty tej problematyki. Jaki jest powód tych rozważań?  Najlepszym wyjaśnieniem będzie dobrze nam znane powiedzenie wywodzące się z Biblii: Z pustego i Salomon nie naleje.

W pierwszej kolejności pochylmy się nad ogólnym pojęciem dobrostanu. Jest on jednym z kluczowych obszarów zainteresowania badaczy psychologii, socjologii, a także dla ekonomistów, społeczności medycznych oraz organizacji zdrowia publicznego na całym świecie.
W ostatnich latach coraz większą uwagę poświęca się zrozumieniu i promowaniu dobrostanu jako kluczowego czynnika wpływającego na jakość życia jednostek oraz społeczeństw. Istnieje wiele teorii psychologicznych zajmujących się dobrostanem jednostki. Jedną z najbardziej znanych jest teoria samorealizacji Abrahama Maslowa, który zaproponował hierarchię potrzeb, gdzie dobrostan jest osiągany poprzez spełnienie potrzeb fizjologicznych, bezpieczeństwa, miłości i przynależności, uznania oraz samorealizacji.

Inną teorią wartą uwagi jest model szczęścia zaproponowany przez Martina Seligmana, twórcę psychologii pozytywnej. Jego zdaniem istnieją trzy kluczowe składniki szczęścia, na które jednostki mają rzeczywisty wpływ. Pierwszy z tych składników zwany Pleasant Life (przyjemne życie) dotyczy rozwijania pozytywnych uczuć i emocji. Jest to aspekt hedonistyczny, który obejmuje zarówno przeszłość (praktykowanie wdzięczności, wybaczanie, doświadczanie zadowolenia czy spokoju), teraźniejszość (doświadczanie radości, podekscytowania, uważność na teraźniejszość) jak i przyszłość (optymizm, nadzieja). Istnieje możliwość zwiększania przeżywania pozytywnych uczuć, które tworzą podstawę dobrego życia. Drugi filar to dążenie do satysfakcji, które kształtuje Good Life (dobre życie). W przeciwieństwie do przyjemności, satysfakcja pochodzi z pracy i angażuje nas w pełni. Seligman podkreśla, że osiągnięcie satysfakcji wymaga korzystania z naszych mocnych stron charakteru, takich jak odwaga czy wytrwałość. Trzeci filar opiera się na wykorzystywaniu indywidualnych cech charakteru i mocnych stron w celu służenia czemuś większemu, co prowadzi do Meaningful Life czyli życia pełnego znaczenia. Oznacza to łączność z czymś większym, takim jak zaangażowanie w sprawy społeczne czy solidarność z innymi.

Rozwinięciem tych trzech filarów, jest model PERMA(H), opracowany również przez Seligmana, propagowany w ramach różnych inicjatyw związanych z edukacją, takich jak Ogólnopolski Tydzień Szczęścia w Szkole.

Model PERMA(H) identyfikuje 5 głównych obszarów szczęścia:

Niedawno do tych pięciu elementów dołożono szósty – zdrowie pozytywne (H – health).

Według Światowej Organizacji Zdrowia, dobrostan może być rozumiany jako stan fizycznego, psychicznego i społecznego dobrostanu jednostki. WHO podkreśla, że dobrostan nie jest jedynie pojęciem pozbawionym chorób czy niepełnosprawności, lecz obejmuje także pozytywne aspekty funkcjonowania, takie jak poczucie spełnienia, szczęścia oraz możliwość realizacji swoich celów. Według danych WHO, kluczowymi czynnikami wpływającymi na dobrostan jednostki są m.in. wsparcie społeczne, stabilność emocjonalna, poczucie bezpieczeństwa oraz możliwość uczestnictwa w życiu społecznym.

Dobrostan nauczycieli

Dobrostan psychofizyczny nauczycieli odnosi się do ogólnego stanu emocjonalnego, fizycznego i psychicznego, który kształtuje się w kontekście wykonywanej pracy zawodowej. Stanowi on subiektywną ocenę satysfakcji z pracy oraz poczucia spełnienia, wynikającą z pozytywnych doświadczeń zawodowych oraz umiejętności radzenia sobie z wyzwaniami. Jednym z kluczowych elementów jest akceptacja siebie w roli nauczyciela, włączając w to zarówno pozytywne, jak i negatywne cechy osobowościowe. Ponadto, istotne jest poczucie ciągłego rozwoju zawodowego, motywujące do poszerzania kompetencji pedagogicznych i zdobywania nowych umiejętności, ale również autonomia w kwestii doboru metod nauczania. Oczywistym jest, że nauczyciele, którzy odczuwają wsparcie ze strony przełożonych, współpracowników oraz są doceniani za swoje wysiłki, z reguły doświadczają wyższego poziomu satysfakcji z pracy i większej motywacji.

Na podstawie licznych rozmów ze współpracowniczkami i współpracownikami, ale również po przeprowadzeniu badań naukowych dotyczących dobrostanu wśród tej grupy zawodowej, przygotowałam piramidę potrzeb nauczycieli. Poszczególne piętra tej piramidy mogą się zamieniać w zależności od preferencji i potrzeb poszczególnych osób, ale treści w niej zawarte są jednolite i jeśli będziemy dbali o harmonię w każdej z tych sfer, poprawimy poziom dobrostanu ogólnego.