Scenariusze

Tak naprawdę nigdy nie było szybszego i potężniejszego sposobu propagowania kłamstw niż opublikowanie ich online.

Matthew D’Ancona, „Postprawda”

„Jeśli nie ma cię na Facebooku, to znaczy, że nie istniejesz” – słowa, które większość użytkowników Internetu słyszała przynajmniej raz w życiu, od pewnego czasu są już zaskakująco nieaktualne wśród młodzieży szkolnej. Podczas jednej z moich niedawnych rozmów z uczniami zostałam (nieco boleśnie) uświadomiona, że „Facebook jest dla starszych ludzi, my jesteśmy na Instagramie i Snapchacie”. Okej, pomyślałam, niech więc będzie tak: „Jeśli nie ma cię w mediach społecznościowych, to znaczy, że nie istniejesz”. Prawie wszyscy się ze mną zgodzili, choć znalazły się osoby, które podkreśliły, że przecież ich dziadkowie social mediów nie używają, a jednak można do nich pojechać na niedzielny obiad. Ta rozmowa stała się znakomitym początkiem cyklu zajęć poświęconych nowoczesnych technologiom oraz plusom i minusom korzystania z nich, a co za tym idzie – również bezpieczeństwu w Internecie. Wszystko, oczywiście, w ramach lekcji języka angielskiego i działań projektowych, współtworzonych z partnerami z Gymnazium Ivana Kupca (Hlohovec, Słowacja) oraz Vidiskiu Gimnazija (Vidiskes, Litwa). Zajęcia poświęcone fake newsom i dezinformacji bardzo spodobały się uczniom ze wszystkich zaangażowanych placówek. Pomimo różnic związanych z wiekiem i poziomem zaawansowania (nasi słowaccy partnerzy uczęszczają do szkoły średniej, wielu z nich – do klas dwujęzycznych) każdy uczestnik zajęć odnalazł taki element lekcji, w którym dobrze się czuł. Było to związane z różnorodnością zaproponowanych zadań oraz z wcześniejszymi działaniami przygotowującymi zrealizowanymi przez nas – nauczycieli. Przygotowując scenariusz zajęć, zdecydowaliśmy się na wciągające działania, które zaangażują starszych i młodszych uczniów, a także pozwolą młodzieży nie tylko wykorzystać swój potencjał językowy, ale również poszerzyć posiadaną wiedzę i umiejętności.

Cele lekcji

Przedstawiona w scenariuszu lekcja składa się dwóch czterdziestopięciominutowych jednostek, podczas których uczestnicy poszerzą swoją wiedzę na temat fake newsów i sposobów rozpowszechniania ich w Internecie. Ponadto, uczniowie dowiedzą się, jak rozpoznawać nieprawdziwe informacje czy zdjęcia zamieszczane w sieci, ze szczególnym uwzględnieniem mediów społecznościowych. Rozwiną także umiejętności zawarte w podstawie programowej: analizowanie materiału wizualnego (wykres, infografika), udzielanie rad oraz przekazywanie informacji w języku angielskim. Zadania zawarte w scenariuszu wspierają postawę empatii, logiczne myślenie i kreatywność.

Przygotowanie do lekcji i wykorzystane narzędzia

Przed rozpoczęciem lekcji stwórz tablicę AnswerGarden, która stanie się zbiorem słów i wyrażeń określających emocje ofiar fake newsów i dezinformacji. AnswerGarden jest prostym narzędziem, dostępnym w języku angielskim na stronie i niewymagającym logowania. Po wejściu na stronę klikamy w górnym menu po prawej stronie plusik, a następnie uzupełniamy informacje na temat naszej tablicy: Topic (Temat), AnswerGarden mode (Tryb – polecam opcję Brainstorm), Answer Length (Długość odpowiedzi – zalecane jest 20 znaków), Case (Wielkość liter – dzięki opcji lowercase nasza tablica będzie bardziej czytelna). Następnie wystarczy kliknąć przycisk Create – nasza tablica jest gotowa. Aby uzyskać link do niej lub kod do osadzenia jej na swojej stronie internetowej, wystarczy kliknąć znajdujący się pod tablicą przycisk Share. Przygotuj również dwa tablice Padlet: jedną poświęconą sposobom radzenia sobie z fake newsami i dezinformacją, drugą – pełniącą funkcję miejsca na wpisy do Fake News Challenge. Jeśli realizujesz ten scenariusz razem z innymi nauczycielami (także partnerami projektowymi), stwórzcie tablice wspólnie. Warto zamieścić na nich przykładowe wpisy, szczególnie, jeśli pracujecie z młodszymi uczniami.

Przykładowe wpisy nauczycieli (zadanie Fake News Challenge) Sam Padlet jest narzędziem niezwykle uniwersalnym i przydatnym, szczególnie, gdy chcemy zmotywować uczniów do aktywnej pracy. Dzięki opcji komentowania zamieszczonych wpisów mamy możliwość zorganizowania ciekawych zadań opartych na współpracy. Po wejściu na stronę Padlet wystarczy się zarejestrować, aby mieć możliwość utworzenia za darmo 3 tablic. Aby to zrobić, korzystamy z różowego przycisku + Utwórz Padlet, znajdującego się po lewej stronie naszego pulpitu. Następnie personalizujemy tablicę: nadajemy jej nazwę, dodajemy opis i, jeśli chcemy, zmieniamy obrazek w tle.

W opcjach Publikowania, dostępnych pod ustawieniami Wyglądu, zaznaczamy możliwość dodawania komentarzy i reakcji (np. gwiazdki czy polubienia wpisów). Ogromnym plusem jest opcja filtrowania wulgaryzmów, która zastępuje „brzydkie słowa ładnymi emoji” (cytat z Padleta). Aby uzyskać link do udostępnienia tablicy uczniom, kod QR lub kod do osadzenia tablicy na stronie internetowej, korzystamy z przycisku Udostępnij, widocznego w menu w prawym górnym rogu. Przed lekcją warto również podjąć decyzję, gdzie będziemy zbierać efekty pracy naszych uczniów. Możemy poprosić szkolnego administratora strony internetowej o utworzenie dla nas osobnej zakładki, możemy również wykorzystać eTwinningową przestrzeń TwinSpace, do której z pewnością będziemy mieć swobodniejszy dostęp. Osobiście zdecydowałam się skorzystać z tej drugiej możliwości, łącząc fakt, że podczas edukacji zdalnej korzystam z TwinSpace jako miejsca do zamieszczania materiałów lekcyjnych dla uczniów, z realizacją projektu, którego ta lekcja była częścią.

Lekcja Dealing with fake news and misinformation in our social media zrealizowana w ramach Dnia Bezpiecznego Internetu i udokumentowana na TwinSpace w ramach projektu HTTPS – Handy Tools Teaching Peer Support. Ta sama lekcja jest dostępna jest na szkolnym TwinSpace z materiałami lekcyjnymi dla klasy 7 (11.02.2021, temat: Safer Internet Day). Jeśli współpracujemy z innymi nauczycielami, dobrze jest przygotować wcześniej listę gier, z której w ramach zadania podsumowującego obie jednostki lekcyjne uczniowie wybiorą tę, która będzie odpowiadała ich zainteresowaniom. Przykładowe linki do interesujących gier, zebrane wspólnie przez projektowych partnerów, zostały opublikowane jako przydatna baza materiałów na stronie naszego projektu i są udostępniane uczniom.

Baza linków do gier poświęconych fake newsom i dezinformacji

Uwagi do przebiegu zajęć

Lekcja może być realizowana zarówno w starszych klasach szkoły podstawowej, jak i w szkołach średnich. Należy mieć na uwadze przede wszystkim aktualny poziom językowy uczniów – w zależności od stopnia zaawansowania niezbędne może być np. stosowanie pytań naprowadzających, wykorzystywanie słowników (polecam https://www.diki.pl/) czy tłumaczenie elementów poleceń na język polski. W takich sytuacjach praca nad pojedynczymi zadaniami będzie trwała dłużej, czego rozwiązaniem jest wydłużenie czasu z dwóch do trzech jednostek lekcyjnych lub zrezygnowanie z niektórych elementów (jeden film zamiast dwóch, ograniczenie liczby dyskusji). Elastyczne podejście z pewnością ułatwi nam pracę i zapobiegnie nerwowej atmosferze. Uczniów zdolnych, szybko kończących swoją pracę – tzw. fast-finishers – można zachęcić do wyszukania w Internecie materiałów, które mogłyby wzbogacić lekcję lub odnosiłyby się konkretnie do któregoś z poruszanych w ramach zajęć tematów (emocje ofiary fake newsów, sposoby radzenia sobie z dezinformacją, gry edukacyjne spoza przygotowanej przez nauczycieli listy).

Lekcja, zrealizowana z uważnością i zapewnieniem uczestnikom wystarczającej ilości czasu na przemyślenia wywołane poszczególnymi zadaniami, jest dla nauczyciela świetną okazją do poszerzenia wiedzy o swoich uczniach, ich poglądach i stosowanych przez nich sposobach funkcjonowania w społeczności internetowej. Może pełnić rolę wstępu do cyklu godzin wychowawczych poświęconych komunikacji i kontaktom międzyludzkim w XXI wieku. A jeśli to uczniowie wpadną na pomysł, jak wykorzystać treści z lekcji do kolejnych działań? Cóż, w takiej sytuacji pozostaje nam tylko wspierać ich kreatywność i motywować do podejmowania kolejnych wyzwań!

Tablica AnswerGarden uzupełniona przez polskich, słowackich i litewskich uczniów

Artykuł jest jednym z cyklu materiałów przygotowanych przez naszych ekspertów na temat edukacji medialnej. Zapraszamy do lektury pozostałych! https://2012-2022.etwinning.pl/kategoria/edukacja-medialna

Zachęcamy do skorzystania ze scenariusza lekcji»

Autorka: Monika Mojsiejonek Ambasadorka programu eTwinning, magister filologii angielskiej i filologii polskiej ze specjalnością komunikacja medialna. Nauczycielka z dziennikarskim zacięciem. Uczy języka angielskiego w Szkole Podstawowej im. Jana Pawła II w Zaborze, wyróżnionej tytułem Europejskiej Szkoły eTwinning w latach 2018/2019 i 2020/2021. Prowadzi szkolną grupę projektową The Enigmators.W programie eTwinning od 2011 roku. Koordynatorka wielu projektów, za które zdobywała Krajowe i Europejskie Odznaki Jakości, laureatka ogólnopolskiego konkursu ”Nasz Projekt eTwinning” w latach 2015, 2017 i 2019. Realizowany przez nią Following Enigma znalazł się w gronie 6 projektów wyróżnionych za nowatorstwo i uznanych za najbardziej wartościowe dla rozwoju systemu edukacji w 2017 roku. Współtworzony przez jej grupę Be a buddy, not a bully zdobył certyfikat European Language Label 2019 oraz nagrodę w Europejskim Konkursie eTwinning 2019 jako najlepszy projekt anglojęzyczny. Uczestniczka i prelegentka licznych konferencji, seminariów i warsztatów eTwinning oraz Erasmus+ zarówno w Polsce, jak i za granicą. Finalistka konkursu Nauczyciel Języka Angielskiego Roku 2017 British Alumni Society. Pasjonatka nowoczesnych technologii w edukacji, zwolenniczka interdyscyplinarnego podejścia do nauki.