Aktualności

Wyobraźmy sobie następującą sytuację: w wyniku nieprzewidzianych zdarzeń szkoły stacjonarne zostają zamknięte, a nauczanie przenosi się w całości do Internetu. Nauczyciele mają zaledwie kilka dni na podjęcie decyzji, w jaki sposób będą od tej pory przekazywać swoim uczniom wiedzę. Niektóre placówki wybierają konkretne rozwiązania, stawiając na platformy umożliwiające prowadzenie lekcji on-line, wielu dyrektorów pozostawia jednak dobór narzędzi przedmiotowcom i wychowawcom klas, którzy i tak ostatecznie decydują się na przesyłanie lekcji opracowanych w Wordzie. Brzmi znajomo? Pandemia zaskoczyła wszystkich, uderzając wyjątkowo dotkliwie w osoby związane z edukacją. W tym trudnym czasie pracownicy oświaty muszą pamiętać o wielu istotnych kwestiach, których pominięcie wiązałoby się nie tylko z obniżeniem efektywności kształcenia, ale również z bezpośrednim zagrożeniem zarówno ucznia, jak i nauczyciela. Jedną z tych kwestii jest niewątpliwie e-bezpieczeństwo. Jakie wnioski na przyszłość możemy w tym temacie wyciągnąć na podstawie ostatnich miesięcy? Po wielu tygodniach doświadczeń z kształceniem na odległość wiemy już, że budowa e-bezpiecznej szkoły powinna zaczynać się od dyrektora, którego podstawowym zadaniem jest właściwe zdiagnozowanie możliwości pracy online przez nauczycieli i uczniów. Dobrze znający swoje grono pedagogiczne dyrektor może wykorzystać możliwość wyłonienia tzw. liderów cyfrowych – nauczycieli obeznanych z technologią, którzy mogą wspierać kolegów mających problemy z doborem i właściwą obsługą narzędzi TIK. Kolejnym krokiem jest przeszkolenie nauczycieli z zakresu e-bezpieczeństwa oraz ustalenie zasad współpracy online. Nie należy zapominać, że regularny kontakt dyrektora z nauczycielami jest równie ważny, co kontakt nauczyciela z uczniem. Warto zachęcić nauczycieli do wspólnego tworzenia listy dobrych praktyk nauczycielskich i bezpiecznych narzędzi, które mogą być stosowane w codziennej pracy. Można do tego wykorzystać np. aplikację Symbaloo, która będzie pełniła funkcję dostępnego dla wszystkich narzędziownika. [caption id="attachment_14568" align="aligncenter" width="871"] Przykładowy narzędziownik nauczyciela języka angielskiego przygotowany za pomocą Symbaloo[/caption]   Aby odpowiednio monitorować przebieg podejmowanych aktywności, dyrektor powinien systematycznie pozyskiwać od nauczycieli i uczniów oraz ich rodziców informacje zwrotne. Można do tego wykorzystać system ankiet, na przykład tych stworzonych za pomocą Formularzy Google lub zbudowanych w oparciu o funkcjonujący w szkole dziennik elektroniczny. Obowiązkiem nauczyciela, o ile dyrektor nie zarządził korzystania z konkretnej platformy, jest odpowiedni dobór narzędzi wykorzystywanych w kształceniu na odległość. W szkołach, w których prowadzone są lekcje online, wykorzystuje się często popularne komunikatory, takie jak Skype, Zoom, WhatsApp czy Discord. Wiele placówek chce je stosować również po zakończeniu edukacji zdalnej. Uczestnicy zajęć prowadzonych w oparciu o te narzędzia często w bolesny sposób przekonują się, że nie są one do końca bezpieczne. Warto pamiętać, że platforma przygotowana z myślą o profesjonalnych spotkaniach czy właśnie zajęciach online, taka jak G-Suite, Office 365 czy Teams, będzie zawsze dużo pewniejszym rozwiązaniem pod względem e-bezpieczeństwa. Każdy korzystający z takiej platformy użytkownik powinien mieć własne konto uczniowskie lub nauczycielskie, zabezpieczone hasłem. Wielu nauczycieli obawia się, że podczas lekcji online prowadzonych z domu w tle będą widoczne elementy otoczenia, których nie chcemy pokazywać uczniom. Rozwiązaniem w takiej sytuacji jest wykorzystanie wirtualnego tła, które włączamy w momencie rozpoczęcia lekcji.

• Wirtualne tło - ogólny przewodnik
• Instrukcja użycia wirtualnego tła dla Skype
• Instrukcja użycia wirtualnego tła dla Zoom
• Instrukcja użycia wirtualnego tła dla Teams
• Baza obrazków, które mogą posłużyć do stworzenia wirtualnego tła

Zgodnie z wprowadzonymi regulacjami dotyczącymi funkcjonowania szkół w okresie pandemii obowiązuje kształcenie na odległość, a nie zdalne lekcje, co oznacza, że nauczyciel może, ale nie musi organizować lekcji on-line. Jakie narzędzia warto rozważyć, jeśli nie prowadzimy zajęć w czasie rzeczywistym? Takie, które przydadzą nam się również po powrocie do zajęć stacjonarnych:

• Vocaroo – do tworzenia nagrań głosowych
• Padlet, Trello – tablice interaktywne
• Genial.ly – wielozadaniowe narzędzie do tworzenia prezentacji, plansz edukacyjnych, infografik, przewodników, gier
• StoryboardThat – komiksy i historyjki edukacyjne

[caption id="attachment_14572" align="aligncenter" width="1341"] Gra edukacyjna przygotowana za pomocą Genial.ly[/caption]   [caption id="attachment_14573" align="aligncenter" width="1286"] Komiks utrwalający treści z matematyki opracowany w StoryboardThat[/caption]   Nauczyciele tworzący własne zasoby edukacyjne często poszukują darmowych zasobów, które mogłyby służyć jako tło do plansz lub prezentacji. W tym przypadku z pomocą przychodzi Pixabay – baza darmowych obrazków i zdjęć. W jaki sposób podpisywać wykorzystane ilustracje? Nie jest to wcale tak oczywiste, jak mogłoby się wydawać. Poniżej krótka ściąga:

• Licencja Creative Commons Zero (np. Pixabay): Zdjęcie na licencji Creative Commons Zero z serwisu Pixabay

• Treści stockowe, z płatnych banków zdjęć (np. iStock Photo): Zdjęcie z banku zdjęć iStock Photo

• Domena publiczna – starsze materiały, z archiwów, muzeów, do których wygasły prawa majątkowe (np. europeana.eu czy Polona.pl): Zdjęcie …, domena publiczna, źródło …

• Inne przypadki, także licencje CC: Zdjęcie …, autor …, źródło …

W okresie edukacji zdalnej szczególnie podkreśla się dbałość o ochronę danych osobowych i wizerunku, co pozwala utrwalić pozytywne nawyki. Nauczyciele powinni pamiętać przede wszystkim o tym, że zamieszczając materiały związane ze swoim przedmiotem na ogólnodostępnej stronie internetowej szkoły nie mogą przetwarzać tam danych osobowych uczniów ani ich rodziców. Szczegółowe wytyczne dotyczące ochrony danych osobowych podczas zdalnego nauczania opisane zostały w przygotowanych przez UODO materiałach: [ct_button id="button_64" size="small" solid="0" link="https://www.gov.pl/web/edukacja/zdalne-nauczanie-uodo" icon="" arrow="1" color="#333399" css_animation="" animation_delay=""]Przewodnik dla szkół[/ct_button] Z uwagi na to, że podczas kształcenia na odległość nauczyciele korzystają zazwyczaj z osobistego sprzętu komputerowego, warto pamiętać o jego odpowiednim zabezpieczeniu. Już wcześniej zdarzało się, że zabieraliśmy prywatne laptopy czy tablety na zajęcia prowadzone w szkole, a więc, o ile do tej pory nie wprowadziliśmy odpowiednich zabezpieczeń, nadrobienie tych zaległości jest teraz koniecznością. Podstawą jest tutaj założenie drugiego konta użytkownika, na którym nie będziemy przechowywać prywatnych plików, a jedynie materiały niezbędne nam do pracy. Konto to musi oczywiście być zabezpieczone hasłem, które powinno być nieoczywiste, a przez to trudniejsze do złamania. Musimy więc zrezygnować z haseł typu „123456”, „qwerty” czy „zaq12wsx” na rzecz bardziej skomplikowanych:

• cytat z książki lub filmu, np. MtFbwy1977 (May the Force be with you oraz rok, w którym pojawił się w kinach pierwszy film z serii Star Wars)
• wariacja na temat przysłowia czy powiedzenia, np. G2sb,t3k (Gdzie dwóch się bije, tam trzeci korzysta)
• fragment piosenki, np. H!H!H,s! (Hej! Hej! Hej, sokoły!)

Nie zapominajmy o roli, jaką w promowaniu e-bezpieczeństwa odgrywa program eTwinning. Platforma eTwinning Live to w pełni bezpieczne miejsce umożliwiające aktywną współpracę osobom związanym z edukacją na poziomie krajowym i międzynarodowym, a wprowadzona na czas edukacji zdalnej możliwość tworzenia projektów wewnątrzszkolnych wspiera działania realizowane przez nauczycieli i uczniów w jednej placówce. TwinSpace jest przestrzenią, do której dostęp mają tylko członkowie koordynowanego przez nas projektu, co pozwala zminimalizować ryzyko nadużyć takich, jak cyberprzemoc. Właściwie zorganizowana projektowa TwinSpace wspiera współpracę pomiędzy członkami społeczności szkolnej, umożliwia wymianę materiałów (treści lekcyjnych, kart ćwiczeniowych, plansz, prezentacji i filmów edukacyjnych) oraz przeprowadzanie interdyscyplinarnych zadań, łączących w sobie treści z różnych przedmiotów i podnoszących dzięki temu jakość procesu nauczania. Ogromną jej zaletą jest także możliwość prowadzenia dyskusji „na żywo” w pokoju rozmów lub organizowania lekcji w czasie rzeczywistym za pomocą spotkań online. Wszystkie te możliwości sprawiają, że nie potrzebujemy kilku osobnych narzędzi, by zrealizować zaplanowane zadania. Szczegółowe informacje na temat dostępnych eTwinningowych funkcjonalności i narzędzi dostępne są w przewodniku po platformie. Osobom, które chcą dodatkowo poszerzyć swoją wiedzę na temat e-bezpieczeństwa, eTwinning proponuje internetowy kurs Tydzień z e-Safety. W jego trakcie uczestnicy poznają zagrożenia związane z najpopularniejszymi formami aktywności podejmowanymi w Internecie, poszerzą swoją wiedzę na temat przyczyn i skutków uzależnień od nowych mediów oraz pogłębią swoją wiedzę na temat ochrony własności intelektualnej. e-Bezpieczeństwo jest tematem niełatwym i często bagatelizowanym, co jednak nie daje nam przyzwolenia na pomijanie go, szczególnie w czasie kształcenia zdalnego. Powyższe wskazówki dotyczą wyłącznie najważniejszych zagadnień, z pewnością okażą się jednak przydatne także w momencie, gdy edukacja przeniesie się z powrotem do szkół.   Autorka: Monika Mojsiejonek Nauczycielka języka angielskiego w Szkole Podstawowej im. Jana Pawła II w Zaborze, wyróżnionej tytułem Europejskiej Szkoły eTwinning. W programie od 2011 roku. Koordynatorka wielu projektów, za które zdobywała Krajowe i Europejskie Odznaki Jakości. Laureatka konkursu Nasz Projekt eTwinning w 2015, 2017 i 2019 roku. Koordynowany przez nią projekt "Be a buddy, not a bully" zdobył nagrodę jako najlepszy projekt anglojęzyczny w Europejskim Konkursie eTwinning 2019 oraz European Language Label 2019. Pasjonatka nowoczesnych technologii w nauczaniu. W wolnym czasie najchętniej podróżuje, słucha mocniejszych brzmień oraz czyta literaturę angielską i amerykańską. Strona: Facebook – The Enigmators