Świat Internetu - jak się po nim poruszać?

Artykuł i scenariusz lekcji. Autorka: Sabina Piłat

Świat Internetu nadal u wielu osób budzi sprzeczne emocje. Z jednej strony doceniamy możliwości, z drugiej, myśląc o młodych ludziach, zauważamy ogromną ilość niebezpieczeństw. Jest to temat na tyle ważny i aktualny, że ma nawet swoje stałe "święto" od lat znane jako Dzień Bezpiecznego Internetu. Nauczyciele, rodzice i edukatorzy poświęcają mu wtedy wiele czasu i uwagi. A przecież to skupienie na bezpiecznym funkcjonowaniu w cyfrowym świecie powinno być dla nas codziennością, tak jak jest codziennością naszych uczniów i dzieci. Rola przewodnika po tej skomplikowanej i pełnej zarówno dobrych, jak i niebezpiecznych opcji, sieci jest jedną z naszych ważniejszych ról.

Internet to codzienność - nowa rzeczywistość

Dzieci, które są w szkołach naszymi wychowankami, to młodzi ludzi, którzy nie znają świata bez internetu. Urodzili się w czasach, gdzie komputery, tablety czy smartfony są w każdym domu. Część z nich od momentu urodzin otoczona jest obiektywami telefonu, które rejestrują każdy ich ruch. Jest to świat ogromnych możliwości. Internet jest medium, które zmieniło życie dzieci i dorosłych w niewyobrażalny jeszcze kilka lat temu sposób. Jest to świat dostępności i natychmiastowości. Dziś nie trzeba czekać, aby zamówić jedzenie do domu, zrobić zakupy on-line czy nawet wysłać list. Wiadomości są przekazywane natychmiast poprzez komunikatory czy e-maile. To “w internecie” uczymy się, bawimy, a nawet spotykamy z rodziną czy przyjaciółmi. Świat wirtualny kształtuje rzeczywistość.

Samodzielność dzieci w działaniu

Teoretycznie dzieci w młodszym wieku szkolnym i przedszkolnym rzadko korzystają z internetu samodzielnie, ewentualnie robią to też w dość ograniczonym zakresie. Nie znaczy to jednak, że są bezpieczne z dala od jego zagrożeń. Zaczynają już stawiać w nim swoje pierwsze kroki często zupełnie nie orientując się w rządzących nim prawach. Tym, co jest najważniejsze w pracy z nimi, jest więc przekazanie właściwych wzorców i nauka bezpiecznego i mądrego korzystania z sieci. Nie wszystkie dzieci mają obok siebie dorosłych, którzy z rozwagą i świadomością poruszają się po cyfrowym świecie - części z nich nikt tego nie uczył, inni wyrobili sobie już wiele złych nawyków. Dlatego to ważne zadanie przypada nauczycielom, którzy chcąc przygotowywać uczniów do bezpiecznego poruszania się świecie muszą mieć na uwadze, że duża część ich życia toczyć się będzie w świecie wirtualnym.

Czym jest Internet?

Czy ktoś z Was w ogóle się nad tym zastanawiał? Czym tak naprawdę jest sieć, z której codziennie korzystamy? Co jest niezbędne, aby istniała? Za Słownikiem Języka Polskiego internet to: “ogólnoświatowy zbiór połączonych ze sobą sieci komputerowych, umożliwiający wymianę informacji między użytkownikami z całego świata;” źródło: sjp.pl Tak, internet nie istnieje bez komputerów, serwerów, dysków, telefonów czy tabletów… To nie jest jakaś sieć zawieszona w powietrzu. Tak naprawdę to sieć naszych komputerów, urządzeń. Każdy z nas mając komputer, smartfona czy tablet jest jej elementem składowym. W czasie zajęć z uczniami warto zwrócić uwagę właśnie na ten aspekt.

Świat Internetu - jak się po nim poruszać?

Scenariusz zajęć, który znajdziecie poniżej, przeznaczony jest dla dzieci w młodszym wieku szkolnym, można go także wykorzystać w pracy w oddziałach zerowych. Aktywności zostały zaplanowane w ten sposób, aby było możliwe przeprowadzenie zajęć zarówno w trybie stacjonarnym, jak i zdalnym. Oczywiście wymagają one w każdej sytuacji pewnej modyfikacji, jednak wszystkie są możliwe do zrealizowania. Zajęcia zaplanowane są na 45 minut. Wszystko jednak zależy od długości prowadzonych rozmów i dyskusji. Starsze grupy uczniów, mające więcej doświadczenia w temacie, z pewnością będą chciały się nim podzielić. W czasie zajęć uczniowie będą w formie działania, rozmowy kierowanej i zabawy szukać odpowiedzi na następujące pytania:

  1. Czym jest Internet?
  2. Do czego służy internet? Co można z jego pomocą robić?
  3. O czym należy pamiętać korzystając z internetu?

Tworzenie sieci za pomocą włóczki

Pierwszym elementem zajęć będzie stworzenie sieci komputerów.  Każdy uczeń wyobraża sobie miejsce, w którym jest na świecie - może to być miasto, państwo czy kontynent. Dzieci ustawione są w kręgu. Pierwsza osoba, mówi gdzie się znajduje i podaje (rzuca) wełnę kolejnej osobie, trzymając jej fragment. Zabawę kontynuujemy do momentu, w którym każdy trzyma fragment włóczki. W ten sposób tworzymy sieć. Wszyscy są ze sobą połączeni. Rozmawiamy z dziećmi, uświadamiając im, że internet jest właśnie taką siecią połączonych ze sobą komputerów. Ważnym elementem, którego nie powinniśmy pomijać, jest naprężanie nitki, przeciąganie w różne strony. Ta zabawa wykorzystywana jest często w czasie zajęć integrujących grupę. Każdy trzyma fragment włóczki i odczuwa wtedy działania innych. Tak samo dzieje się w internecie. Nasz ruch-działanie wpływa na innych. Ze starszymi dziećmi (w klasie 3) warto dłużej się przy tym zatrzymać. Często mają już za sobą pierwsze doświadczenia pisania komentarzy w grach on-line, czy pod filmami na YouTube. Czasem mogą pojawić się przykre wspomnienia. Każde z nich trzeba traktować z uwagą. Odnieść się do emocji uczniów: Jak się czuli czytając komentarz skierowany do nich? Ma to ogromne znaczenie. Warto przypominać, że to, co piszemy, publikujemy, czytają inni ludzie i nasze słowa mogą ich ucieszyć, zasmucić, przestraszyć.

Tworzenie sieci w czasie pracy zdalnej

Wyświetlając lub udostępniając uczniom rysunek mapy świata prosimy, aby łączyli, rysując linie, dowolny punkt na mapie z innym - niczym komputery, które właśnie tak ze sobą się łączą. Tworzenie mapy z wielką Siecią to ważny element lekcji mogący uświadomić potęgę internetu. Tego, gdzie docierają nasze działania. Powinien być połączony z rozmową o wpływie naszych czynów na innych, którzy są z nami powiązani. Pamiętajcie, że litery “www”, od których zaczynają się adres stron internetowych, oznaczają z języka angielskiego “Ogólnoświatowa Sieć” -  WWW-World Wide Web.

Stworzenie chmury wyrazowej

Kolejnym wspólnym etapem będzie praca on-line - stworzenie chmury wyrazowej związanej z tym, co uczniowie robią w internecie, do czego go wykorzystują. Poprzedzona powinna być wymianą doświadczeń, opowieściami o tym, czym dzieci się zajmują korzystając z internetu. Do przeprowadzenia tej części zajęć warto wykorzystać bezpłatny portal: WordArt   Praca z portalem WORDART:

  1. Wejdź na stronę: i wybierz zielony przycisk CREATE.

2. Wprowadź słowa, wybierz VISUALISE, aby zobaczyć wprowadzone słowa.

3. Dopasuj chmurę do własnych potrzeb. Możesz zmienić kształt, czcionkę, kolor liter, tło.

4. Pobieranie pracy w standardowej rozdzielczości jest darmowe. Odbywa się poprzez wybranie “DOWNLOAD”.

 

Powstaje w ten sposób chmura wyrazowa, w której pojawiają się słowa, które naszym uczniom kojarzą się z wykorzystywaniem internetu. W zależności od warunków i poziomu grupy zadanie to można wykonać wspólnie poprzez wpisywanie słów do wspólnej chmury lub indywidualne, gdzie każdy uczeń tworzy własną pracę.

Internet daje możliwość kreowania świata

Niezwykle cenne jest pokazanie uczniom, że internet to miejsce, gdzie mogą zostać twórcami, kreatorami. Mądre i ciekawe wykorzystanie komputera, a tym samym doskonały wzór dla młodych, którzy na własnym przykładzie przekonają się, że internet nie służy jedynie do rozrywki.

  • Tworzenie gier on-line - wymyślanie i tworzenie gier dostępnych w sieci jest dla młodszych uczniów nauką poprzez świetną zabawę. Portal LearningApps.org jest platformą, gdzie można stworzyć grę typu milionerzy. Przykład»
  • Kodowanie i programowanie - niemal wszystkie szkoły proponują dziś choćby podstawowe zajęcia z programowania. Takie zajęcia możemy przeprowadzić także jako element każdej z naszych lekcji. Portal Scratch bez dodatkowych sprzętów w prosty i intuicyjny sposób poprowadzi naszych uczniów i umożliwi stworzenie wyjątkowych prac.
  • Tworzenie filmów - w dzisiejszych czasach YouTuber to już zawód. Uczniowie od najmłodszych lat korzystają z tego portalu zarówno jako odbiorcy, jak i twórcy. Małe dzieci nagrywają siebie grających w gry, odpakowujących paczki z zabawkami. Są tam umieszczani przez swoich rodziców, czy nauczycieli, którzy tworzą materiały z lekcji. Warto poświęcić nieco czasu na wspólne tworzenie i publikowanie treści ze zwróceniem uwagi na temat bezpieczeństwa.
  • Projekty eTwinning - to doskonała okazja do wejścia w świat internetu. Zarówno krajowe jak i międzynarodowe inicjatywy, wymagają korzystania z mediów. Uczniowie w trakcie tworzenia materiałów uczą się obsługi różnych programów, wspólnie tworzą gry, zagadki i zadania dla partnerów. W trakcie jednego z projektów uczniowie robili zdjęcie swojego miasta, które następnie wykorzystaliśmy do stworzenia puzzli dla partnerów:

 

Jeśli pozwala nam na to czas warto pokazać uczniom, co tworzą ich rówieśnicy wybierając jeden z przykładów:

Dobrze przykłady to dla dzieci źródło inspiracji i w czasie kolejnych lekcji nauczyciel może uczyć dzieci tworzenia puzzli, kodowania, wspólnie stworzyć grę, w którą zagrają inne klasy w szkole. Każde takie działanie pokazuje młodym uczniom, że mają wpływ na to, co znajduje się w sieci.

Czym dla mnie jest internet?

Zajęcia warto zakończyć rundką, w której każdy uczeń będzie miał możliwość wypowiedzenia się. Może to być dokończenie zdania “Internet jest dla mnie…” lub “W czasie tej lekcji…” Jest to ważny element zajęć umożliwiający sprawdzenie przyswojenia materiału oraz wskazanie kolejnych obszarów, na które należy zwrócić uwagę na następnym spotkaniu.

Artykuł jest jednym z cyklu materiałów przygotowanych przez naszych ekspertów na temat edukacji medialnej. Zapraszamy do lektury pozostałych!

Zachęcamy do skorzystania ze scenariusza lekcji»

Autorka: Sabina Piłat Podróżująca nauczycielka i twórczyni kanału YouTube z filmami edukacyjnymi dla dzieci Nauka w plecaku oraz bloga dla nauczycieli W mojej klasie. Nauczycielka edukacji wczesnoszkolnej i języka angielskiego w Warszawie. Pracowała też w Hiszpanii i Luksemburgu. Trenerka, twórczyni materiałów edukacyjnych i publikacji dla nauczycieli. Członkini grupy Superbelfrzy RP.