Scenariusze

Każdego dnia zostawiamy w sieci swój cyfrowy ślad. Są to z jednej strony informacje zbierane o nas przez różne strony internetowe za pomocą „ciasteczek” (cookies) w zasadzie bez naszej wiedzy, które śledzą na jakie strony wchodzimy. Z drugiej zaś wszystkie dane, które tworzymy sami, czyli np. komentowanie wpisów innych, „lajkowanie”, dodawanie zdjęć, czy filmików. To nic innego jak nasze rutynowe czynności - codzienność XXI wieku. Ponieważ działania te to „chleb powszedni” naszych uczniów warto się razem z nimi zastanowić, czy to co robimy (nasz cyfrowy ślad) w sieci przekłada się na to jak jesteśmy postrzegani poza nią. Czy nasze zdjęcie lub komentarz mogą mieć dla nas jakiekolwiek konsekwencje? Czy informacje udostępnione dzisiaj wywołają skutki w przyszłości?

By odpowiedzieć na te pytania i dobrze przygotować uczniów do zrozumienia naszego tytułowego zagadnienia będziemy potrzebować dwóch godzin lekcyjnych. Po tych zajęciach uczniowie powinni:

• wiedzieć, że aktywności w Internecie (na portalach społecznościowych, forach, grupach) tworzą ich wizerunek;
• potrafić określić te aktywności;
• znać szanse i zagrożenia związane z nieświadomym kreowaniem wizerunku w sieci (zamieszczanie prywatnych informacji w tym danych osobowych);
• umieć krytycznie analizować wizerunki tworzone przez inne osoby;
• wiedzieć jak modyfikować swój wizerunek w sieci.

Co wpływa na nasze postrzeganie innych osób?

Czas na krótkie wprowadzenie do tematu. Zastanówmy się wraz z uczniami co wpływa na nasze postrzeganie innych osób. W tym celu przygotowałam ćwiczenie na platformie Wordwall , podczas którego uczniowie wypowiedzą się, czy pojawiające się na kolejnych kartach zagadnienia są dla nich ważne. Podczas lekcji zdalnej proponuję udostępnić zadanie przez dzielenie się ekranem, z kolei w trakcie lekcji stacjonarnej możemy podzielić klasę na dwie części TAK/NIE-wówczas uczniowie przechodzą na wybraną stronę sali jednocześnie wskazując jaka jest ich odpowiedź. Zagadnienia zapisane na kartach, które są poruszane w tym zadaniu to:

• styl ubierania się (czy dana osoba ubiera się modnie, czy jej styl jest staromodny),
• sposób mówienia (czy dana osoba używa wulgaryzmów),
• niekulturalne zachowanie (czy dana osoba kłamie, kradnie itp.),
• charakter (czy dana osoba jest przyjacielska, zazdrosna, szczera itp.),
• popularność w towarzystwie (czy dana osoba jest lubiana w towarzystwie, czy może wyśmiewana przez większość itp.),
• szkoła (do jakiej szkoły chodzi dana osoba, czy ma dobrą/złą renomę),
• pochodzenie(czy dana osoba pochodzi z biednej/bogatej, wykształconej /niewykształconej rodziny, z miasta/wsi itp.),
• zainteresowania (czy zainteresowania tej osoby są zbieżne z moimi, czy wręcz przeciwnie).

Pokazując kolejną kartę rozmawiamy z naszymi uczniami dlaczego dane zagadnienie jest dla nich ważne lub nie. Podsumowaniem może być przytoczenie krótkiej definicji tytułowego zagadnienia, czyli wizerunku, np. tej ze słownika PWN-u, która określa go jako ”sposób, w jaki dana osoba lub rzecz jest postrzegana i przedstawiana”. Warto też podkreślić, że czynnikami, które w znaczący sposób determinują nasze postrzeganie innych są: wygląd zewnętrzny, cechy charakteru, zachowanie, życiorys.

Co ma wpływ na twój wizerunek w sieci?

Kolejnym etapem zajęć jest „burza mózgów”. Zastanówmy się wspólnie, co ma wpływ na nasz wizerunek w sieci.  Do tego celu użyjemy chmury wyrazów AnswerGarden - prostego narzędzia, dzięki któremu szybko zbierzemy odpowiedzi naszych uczniów w jednym miejscu. Rejestracja nie jest tu wymagana, a stworzoną chmurą podzielimy się wysyłając link. Dzięki Answer Garden nasza „burza mózgów” zostanie zwizualizowana, a dodatkowo powtarzające się odpowiedzi zostaną automatycznie pogrupowane i powiększone. Najechanie kursorem myszy na daną odpowiedź wyświetli nam liczbę osób, która odpowiedziało właśnie w ten sposób. Najczęściej pojawiające się odpowiedzi moich uczniów na pytanie „Co ma wpływ na twój wizerunek w sieci?” to:

• zdjęcia umieszczane na profilach społecznościowych;
• wpisy/komentarze pod postami/na forach/w grupach;
• udostępnienia;
• „lajki”;
• informacje osobiste (np. imię, wiek, data urodzin);
• polubione strony;
• własne blogi, strony;
• język/słownictwo jakim się posługują (ortografia, gramatyka, przekleństwa).

W trakcie tego ćwiczenia należy zwrócić uwagę uczniom, że każda nasza aktywność w internecie przyczynia się do budowania naszego wizerunku. Oczywiście nie można pominąć aspektu wpływania na niego również innych użytkowników sieci. Wystarczy przecież, że nasz znajomy umieści zdjęcie, czy filmik z naszym udziałem lub opublikuje informacje na nasz temat.

Wyszukujemy i analizujemy informacje znalezione w sieci

Nasi uczniowie skupią się teraz na wyszukiwaniu informacji o innych osobach. Mogą to być blogerzy, którymi się interesują lub znani aktorzy, piosenkarze, czy sportowcy. Idealnym narzędziem, dzięki któremu możliwa będzie praca online w grupach (naszą klasę dzielimy na grupy trzy-, czteroosobowe) i wspólne wykonanie „wizytówki” wybranej osoby jest Canva - bezpłatne narzędzie TIK.  Nasi uczniowie muszą być zarejestrowani w programie, więc przed lekcją warto wspólnie przejść proces rejestracji i zająć się krótkim instruktażem użytkowania platformy. Ważnym jest, by wszystkie osoby w grupie wiedziały jak dodać zdjęcie, krótki tekst, ewentualnie wybrać tło, czy dodać elementy graficzne. Aby praca przebiegła sprawnie proponuję wygenerować linki (osobny dla każdej grupy) z przygotowanym przez nas wcześniej pustym szablonem wizytówki. Dane, które uczniowie wyszukują w sieci (sprawdzają konto tej osoby na Facebooku, Instagramie, Twitterze itp.) to:

• imię, nazwisko/pseudonim;
• wykształcenie;
• zainteresowania;
• pozostałe informacje (np. o rodzinie, związkach, jak wygląda jej dzień, co lubi robić/jeść itp.)

Kolejnym etapem tego zadania jest umieszczenie prac uczniów w jednym miejscu, tak by wszyscy w klasie je widzieli. Takim miejscem może być np. Padlet - darmowa tablica online. W trakcie zajęć stacjonarnych możemy wykorzystać szablon „wizytówki” (poniżej), a gotowe prace uczniów umieść na tablicy. Każda grupa omawia internetowy wizerunek wybranej osoby, opisuje swoje obserwacje, podając informacje, które znalazła w sieci. Podsumowaniem tego zadania będzie próba określenia wizerunku tych osób (czy jest pozytywny, dobry, prawdziwy, czy raczej negatywny, zły, fałszywy), który z nich jest bliski uczniom i dlaczego?  Pytania dodatkowe do uczniów mogą dotyczyć spójności zamieszczanych informacji oraz możliwości interpretacji pojawiających się treści np. zdjęć, wpisów. Na tym etapie zajęć warto zastanowić się, czy umieszczane przez nas zdjęcia, komentarze, posty możemy na trwałe usunąć z sieci, czy powinniśmy podawać swoje dane osobowe i  jakie zagrożenia się z tym wiążą oraz czy można umieszczać na swoim profilu, blogu zdjęcia innych osób?

Co sądzisz o swoim profilu?

Teraz nasi uczniowie są gotowi, by przejść do ostatniego, najważniejszego zadania, a mianowicie do przeanalizowania swoich własnych profili na portalach społecznościowych. Jak mogą ich postrzegać nowi znajomi ze szkoły średniej, czy ze studiów, znajdując jedynie informacje w sieci? Czy jest to korzystny wizerunek? Czy umieszczone tam informacje są aktualne? Być może swoje konta zakładali kilka lat temu i należy je zaktualizować. Czy chcieliby usunąć niektóre zdjęcia, czy wpisy? Podczas tego zadania uczniowie zapisują na wirtualnych kartkach te elementy ich profilu, które chcieliby zmienić. W tym celu możemy wykorzystać tablicę online lino z kolorowymi karteczkami „samoprzylepnymi”( Ta opcja wymaga zalogowania) lub też poprosić uczniów o stworzenie swojego profilu za pomocą generatorów kart, które nie wymagają logowania: bighugelabs oraz cardmaker. Zarówno w pierwszym jak i drugim możemy zmienić tło, dodać tytuł, podtytuł jest też miejsce na umieszczenie podstawowych informacji o właścicielu. 

Wykonanie powyższych zadań z pewnością przyczyni się do zbudowania w uczniach świadomości, że mają realny wpływ na tworzenie własnego wizerunku w sieci oraz  krytycznie spojrzą na swoje własne działania. Dodatkowo poznają i zastosują nowe narzędzia TIK, poszerzą swoją wiedzę na temat bezpiecznego korzystania z internetu, rozwijając przy tym kompetencje kluczowe.  

Artykuł jest jednym z cyklu materiałów przygotowanych przez naszych ekspertów na temat edukacji medialnej. Zapraszamy do lektury pozostałych!

Zachęcamy do skorzystania ze scenariusza lekcji:

Autorka:  Malwina Kordus Ambasadorka i trenerka programu eTwinning w województwie dolnośląskim Nauczycielka języka niemieckiego w Szkole Podstawowej nr 26 we Wrocławiu, nagrodzonej Odznaką Szkoły eTwinning. Realizuje projekty w j. niemieckim, angielskim i polskim, nagradzane Krajowymi i Europejskimi Odznakami eTwinning. Szkolny koordynator Szkół Stowarzyszonych UNESCO i Klubu Szkół UNICEF, Microsoft Innovative Educator Ekspert (2019, 2020),z zamiłowania opiekun grupy teatralnej.