Mała szkoła dużych możliwości- od komunikacji do relacji

Artykuł i scenariusz zajęć na temat relacji w szkole i projekcie oraz dobrostanu.
Autorka: Regina Smolin-Makuch

- Dzień dobry Pani Regino! Dzień dobry Pani Agato, Arleto, Aneto, Kasiu, Beato, Doroto, Weroniko…

- Dzień dobry Adrian!  Dzień dobry Kacper! Dzień dobry Julka, Zuzia, Wiktoria, Patryk, Emilka, Hubert… Miło Was widzieć. Dobrego dnia Wam życzę!

- Panią również miło widzieć. Pięknie Pani wygląda. Dobrze, że Pani jest. Ładnie Pani pachnie. Co dziś będziemy robić? Jest Pani! O, to fajnie! Będzie dziś projekt? Maksiu się uśmiecha, a Emilka przytula...

Tak wyglądają poranki w naszej szkole, każdego dnia. Tak niewiele, a tak wiele.

Słowa mają moc. Są narzędziem do komunikacji i budowania relacji, a dobra relacja to klucz do sukcesu - wychowawczego, edukacyjnego, terapeutycznego.

Czy w małej szkole specjalnej (szkole dla dzieci z wyzwaniami rozwojowymi, niepełnosprawnych intelektualnie w różnym stopniu, z autyzmem i innymi deficytami, często niemówiącymi, z trudnymi zachowaniami, tak różnorodnej, specyficznej) można zbudować trwałe i dobre relacje z uczniami i ich rodzicami, a także w gronie pedagogicznym?

Z doświadczeń własnych i moich koleżanek nauczycielek, terapeutek wynika, że… tak.

To żmudny i długotrwały proces, pełen różnorodnych sukcesów, ale także potknięć i trudności. Proces, podczas którego uczymy się siebie nawzajem, obserwujemy, staramy słuchać i słyszeć, patrzeć na siebie i widzieć, zrozumieć, określić zależności i role, wspierać i uzupełniać, zaspokajać potrzeby przynależności, ważności, spełnienia i sukcesów. Staramy się czerpać satysfakcję z bycia ze sobą i z pracy jaką wykonujemy. Nasi uczniowie  z mniejszymi szansami edukacyjnymi są, mimo obiektywnych ograniczeń, pełnoprawnymi członkami społeczeństwa, a my do tego społeczeństwa ich przygotowujemy i wprowadzamy.

 A oto mój sekret. Jest bardzo prosty: dobrze widzi się tylko sercem. Najważniejsze jest niewidoczne dla oczu. - "Mały książę”  A. Saint-Exupéry

To nasz klucz do nas i naszych uczniów. Empatia, wiedza, otwartość, akceptacja, kreatywność, troska o dobrostan własny i innych, pozytywne nastawienie, gotowość do zmian, potrzeba poszukiwań i chęć współpracy. Pięknie brzmi? Oczywiście, ale  jak to zrobić? Czy to w ogóle możliwe? Możliwe i realizowane w bardzo różny sposób… Nasza szkoła (SOSW) to sztab wykwalifikowanych nauczycieli, terapeutów, psychologów, pedagogów, rewalidatorów, logopedów i wychowawców.

Każdy z nas ma inne zadania do wykonania, wnosi coś innego, ma odmienne spojrzenie na różne zagadnienia i ciekawe pomysły na stworzenie dobrej, bezpiecznej, atrakcyjnej przestrzeni dla naszych uczniów - przestrzeni, w której chcą być, czują się w niej dobrze i ciekawie spędzają czas. Jest ona dla nich źródłem radości i sprzyja rozwojowi na miarę ich możliwości. Jej dopasowanie do potrzeb uczniów jest także efektem częstego nakładania się naszych funkcji. Ja jestem wychowawcą w Zespole Edukacyjno-Terapeutycznym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym i także z autyzmem, prowadzę zajęcia z funkcjonowania osobistego  i społecznego, w klasach dla uczniów z lekką niepełnosprawnością, uczę języka niemieckiego oraz prowadzę terapię stymulacji mózgu EEG Biofeedback. Oprócz tego jestem też m.in. opiekunem Klubu Europejskiego, realizuję projekty eTwinning i projekty Erasmus+. Te różnorodne funkcje oraz odmienne sytuacje, w których spotykam swoich uczniów dają mi szerszy obraz ich bieżących możliwości, ograniczeń i aktualnych potrzeb. Staram się łączyć je wszystkie z pasją i otwartością na zmiany i nową jakość pracy.

Udaje mi się to osiągać poprzez m.in. realizację projektów eTwinning z różnymi grupami. Prowadzę je z uczniami młodszymi i starszymi, zarówno w klasach z lekką niepełnosprawnością, jak i w ZET-ach.

Dlaczego eTwinning?

Dlatego, że Europa nie wyklucza i wszyscy moi niepełnosprawni podopieczni mogą z powodzeniem uczestniczyć w różnorodnych, międzynarodowych projektach (za pomocą których realizujemy treści z podstawy programowej), współpracować z rówieśnikami z innych krajów, czerpać z tego naukę, satysfakcję i odnosić sukcesy. A sukcesy są nam potrzebne jak wszystkim. Uskrzydlają nas, motywują i dają energię do dalszych działań. Dzięki projektowej pracy, w zespole uczestników każdy ma swoją rolę dobieraną pod kątem możliwości. Zadania wyznaczają sobie sami uczniowie (z niewielką kontrolą z mojej strony, która polega na czuwaniu, aby każdy dostał swój przydział). Rozmawiamy, dzielimy się, tłumaczę, wyjaśniam, wspieram, doceniam, chwalę! Na zakończenie każdego projektu przygotowuję pamiątkowy dyplom i symboliczny upominek, a jeśli otrzymujemy Krajowe lub Europejskie Odznaki Jakości to celebrujemy sukces wspólnie, na forum szkoły. Tak budujemy poczucie sprawstwa, własnej wartości i relacje w naszych projektowych grupach, które po kilku latach doświadczeń z eTwinningiem są już stałe, zmotywowane i zawsze chętne do nowych wyzwań.

        

 

Przyjaciele Zippiego

Z najmłodszymi uczniami w kl I-III pracuje pani Agata Dundelska. Ta ciepła, spokojna, zawsze wyrozumiała nauczycielka buduje relacje m.in. dzięki realizacji międzynarodowego programu promującego zdrowie psychiczne „Przyjaciele Zippiego”. Pani Agata dzięki ciekawym zajęciom (24 spotkania) kształtuje kompetencje psychospołeczne, uczy sposobów radzenia sobie z trudnościami, wykorzystywania w codziennym życiu nabytych umiejętności, doskonali i tłumaczy relacje z innymi ludźmi. I tak od wielu lat rozwija młode charaktery, które po kilku latach trafiają na inne ciekawe zajęcia np. do Pani Anety…

 

Zajęcia rozwijające kompetencje emocjonalno-społeczne

Pani Aneta Nawrot - specjalistka w dziedzinie autyzmu, nauczycielka języka polskiego, wychowawczyni najstarszej grupy w szkole (uczniów Szkoły Przysposabiającej do Pracy) na swoich zajęciach uczy emocji, ich rozpoznawania, nazywania, radzenia sobie z nimi, wyznaczania granic, asertywności, bezpieczeństwa. To praca pełna wyzwań - uczniowie z autyzmem doświadczają często ogromnych trudności w rozumieniu emocji. Efekty są zasługą jej niewyczerpanych pokładów empatii, wiedzy i zaangażowaniu. Oprócz tego, że dba o dobrostan swoich uczniów, uczy ich układania relacji z otoczeniem, dba też o dobrostan rodziców organizując dla nich opiekę wytchnieniową…

Zajęcia rewalidacyjne u pań logopedek

Komunikacja to relacja, ale jak komunikować się z dziećmi, które nie mówią lub mówią bardzo niewyraźnie, szczątkowo? One też czują, też chcą coś przekazać, być zauważone, ważne i sprawcze. To świetnie udaje się paniom Arlecie Jasińskiej i Katarzynie Kojtych-Dubec, naszym neurologopedkom, wykfalifikowanym terapeutkom, które od wielu lat, z cierpliwością, uważnością i poświęceniem, pochylają się nad tą grupą tworząc systemy komunikacyjne. Wspierają ich ekspresję gestami, symbolami, a u dzieci niemówiących stosują komunikację alternatywną opracowując dla nich zróżnicowane strategie. Obie panie realizują ze swoimi podopiecznymi projekty eTwinning nagradzane Krajowymi i europejskimi Odznakami Jakości. Jest komunikacja, jest relacja, jest sukces!

            

 

Eko-sala na smuteczki i chwilę wyciszenia

Ostatnim naszym szkolnym projektem(w ramach realizacji projektu Erasmus+ i innowacji pedagogicznych) jest eko-sala tworzona w stylu Zero Waste wyłącznie ze sprzętów i materiałów z drugiego obiegu. To miejsce, które ma służyć relaksacji, wyciszeniu, edukacji ekologicznej i leśnej, w której (dbając o dobrostan psychiczny) uczniowie i nauczycieli mogą pomyśleć, uspokoić się, odpocząć, nauczyć się czegoś nowego, porozmawiać, nabrać dystansu by z uśmiechem stawiać czoła nowym wyzwaniom.

                    

 

- Do widzenia moi drodzy!

- Do widzenia Pani Regino, Pani Agato, Arleto, Aneto, Kasiu, Beato, Doroto, Weroniko…Do jutra! Miłego popołudnia!

Wychodząc z jednego z kilku budynków szkolnych widzę piękny, energetyczny i wymowny mural z „Królem Maciusiem I” nawiązujący do twórczości Janusza Korczaka, patrona naszej placówki - Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Nowej Soli. Na kolejnym czytam „Kiedy śmieje się dziecko- śmieje się cały świat”. To zabieram ze sobą ze szkoły, z pracy, z miejsca które tworzymy i które definiuje nas. Wychodzimy i myślimy o kolejnym dniu, który rozpoczniemy od słów

- Dzień dobry Pani Regino! Dzień dobry Pani Agato, Arleto, Aneto, Kasiu, Beato, Doroto, Weroniko…

- Dzień dobry Adrian! Dzień dobry Kacper! Dzień dobry Juka, Zuzia, Wiktoria, Emilka, Patryk … Miło Was widzieć.  Dobrego dnia!

Tak niewiele, a tak wiele…

Komunikacja to relacja, a relacja to klucz do sukcesu…

 

Uzupełnieniem i rozwinięciem tematu jest scenariusz zajęć wspierający kształtowanie kompetencji emocjonalno–społecznych, rozwijanie umiejętności pracy w grupie, komunikacji i integrację grupy (do pobrania poniżej).

 

O autorce

Regina Smolin-Makuch

Pracuję w Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym im. J. Korczaka w Nowej Soli. Jestem pedagogiem terapeutą, oligofrenopedagogiem, nauczycielką j. niemieckiego i terapeutką EEG Biofeedback z ponad 20-letnim stażem. Pracuję z uczniami niepełnosprawnymi intelektualnie oraz z autyzmem w różnym wieku od najmłodszych w kl I-III Szkoły Podstawowej do najstarszych -na poziomie Branżowej Szkoły I stopnia. Od 18-tu lat pasjonuję się i zajmuję szeroko rozumianą edukacją europejską w swojej placówce, gdzie prowadzę Szkolny Klub Europejski. Od wielu lat współpracuję ze szkołą partnerską w Oranienburgu w Niemczech, z Punktem Europe Direct Zielona Góra i wieloma instytucjami proeuropejskimi i wspierającymi. Zainicjowałam przystąpienie swojej placówki do Programu Erasmus+ w sektorze edukacji szkolnej, koordynowałam i zrealizowałam dwa projekty KA101. Obecnie pracuję nad Akredytacją w programie Ersmus+. W ubiegłym roku otrzymałam nominację w konkursie FRSE EDUinspirator. Zainicjowałam także przystąpienie SOSW do programu eTwinning, w którym odnajduję się od 2019r. Jestem zwolenniczką nowatorskiego i interdyscyplinarnego podejścia do nauki, wprowadzania innowacji pedagogicznych, pracy metodą projektów i nowoczesnych technologii w edukacji.
Prywatnie uwielbiam czytać, podróżować, kibicować polskiej, męskiej drużynie piłki siatkowej i szukać kulinarnych przygód w domowej kuchni.