Scenariusze

Pamiętam dobrze dzień, kiedy chciałam zapaść się pod ziemię przed moimi uczniami: zniknąć z powierzchni Ziemi, założyć czapkę niewidkę. Byle tylko być dalej od naszej sali i ciężkiej atmosfery, jaka w niej zapadła.

Co takiego się wydarzyło?

Przygotowywaliśmy się do pierwszego spotkania z partnerami naszego projektu eTwinning. Mieliśmy przedstawić jak najwięcej wiadomości związanych z naszym państwem, np. wymieniając sławnych sportowców, tradycyjne potrawy, walutę kraju, czy kolory na fladze, nie mówiąc jednak wprost skąd jesteśmy. To podczas spotkania online mieliśmy nawzajem zgadywać z jakiego kraju jesteśmy. Moi uczniowie przez cały tydzień pracowali w grupach przygotowując plakaty o Polsce. W końcu nadszedł dzień, kiedy mogliśmy zaprezentować nasze prace i zabawić się w zgadywanie, skąd są nasi partnerzy. Atmosfera jest pełna oczekiwania i entuzjazmu. Łączymy się, widzimy już uczniów i nauczyciela po drugiej stronie ekranu i nagle przepełniona emocjami krzyczę do ekranu „Hello! Welcome from Poland…”.

Po obu stronach zapadła cisza, a kątem oka zobaczyłam swojego ucznia, który w geście zażenowania zakrywa ręką twarz i cicho stwierdza: „NO TO PO ZABAWIE”.

„Dzięki” mnie, pozostało nam więc tylko odgadnąć, z jakiego kraju są nasi partnerzy w projekcie. Szybko odgadliśmy, że tym krajem jest Francja. Francuzi nie mieli już oczywiście co odgadywać, spotkanie więc zakończyło się szybko. A ponieważ była to nasza ostatnia lekcja, spakowałam się najszybciej jak mogłam, unikając wzroku uczniów przeprosiłam ich, że zmarnowałam ich pracę i zepsułam zabawę.

Następnego dnia wchodząc do klasy czułam duży niepokój. Obawiałam się, że uczniowie mają do mnie żal. Zobaczyłam jednak uśmiechnięte buzie. Uczniowie dali mi dużo wsparcia i zrozumienia, a cała ta sytuacja stała się wspominanym czasem żartem. Myślę, że dzięki zaufaniu, jakim darzymy się w klasie i wspólnocie, jaką tworzymy, ta i podobne sytuacje nie była w stanie negatywnie wpłynąć na nasze relacje.

Wiemy, że każdy ma prawo popełniać błędy, bo nikt nie jest doskonały.

Osiągnięcie takiego stanu nie jest oczywiście proste. Jest procesem, który trwa i wymaga pracy. Poniżej podaję kilka sprawdzonych przeze mnie klasowych aktywności budujących pozytywne relacje w klasie.

Przede wszystkim warto zadbać wraz z uczniami o stworzenie klasowych rytuałów, które łączą grupę i wzmacniają więzi.

Można na przykład poniedziałkowe lekcje rozpocząć od spotkania na dywanie. Jest to znakomita okazja do rozmowy o tym, co nas cieszy, boli, jak minął weekend, w jakim humorze dziś wstaliśmy i co nas czeka tego dnia. Spotkanie na dywanie daje możliwość omówienia bieżących spraw, sporów, waśni, niejasności, pretensji do kogoś. Można też celebrować wspólne czytanie pod koniec dnia, kiedy wszyscy jesteśmy już zmęczeni, czy zorganizować dzień projektowy raz w tygodniu, kiedy książki i zeszyty są głęboko schowane w pudełkach klasowych, a uczniowie pracują zespołowo. Inaczej ustawione są wtedy stoły i krzesła, a wszystko po to, aby lepiej poczuć atmosferę współpracy. Ważne jest, aby pracować w różnorodnych grupach. Czasami uczniowie dobierają się sami w grupy, czasami odbywa się to drogą losową. Warto raz na dwa tygodnie zmienić uczniom miejsca w ławce. Praca w grupie lub zmiana miejsca stwarza niepowtarzalną okazję, aby Jaś zamienił kilka słów z uczniem Krzysiem, nawet jeśli na co dzień mijają się niezauważeni jeden przez drugiego. Do losowego tworzenia grup, osób świetnie nadaje się strona www.classroomscreen.com, która oferuje zestaw przydatnych narzędzi do wykorzystania na lekcji bez konieczności rejestracji konta.

Klikając w poszczególne ikonki przenosimy się do konkretnego narzędzia. Można więc wraz z uczniami wybrać tło, które będzie nam towarzyszyć przez cały dzień na tablicy interaktywnej (np. ulubione zwierzę danego ucznia, urodzinowy obrazek, itd.). Można przeprowadzić szybkie głosowanie lub podsumowanie lekcji, kiedy uczniowie klikają w odpowiednią emotkę, pokazującą, jak w danym dniu czuli się na lekcjach (podsumowanie lekcji jako stały rytuał w klasie). Możemy wreszcie wygenerować kody qr, sprawdzić poziom hałasu w klasie, pisać np. w trzy-linie, rysować, włączyć zegar, stoper lub oznaczyć jak w danym momencie klasa pracuje według określonych symboli pracy:

Warto zapamiętać tę stronę, dodać skrót na pulpicie szkolnych komputerów i korzystać niemal na każdej lekcji.

Nic tak nie buduje klasowej wspólnoty jak wyznaczone wspólne cele, marzenia, plany.

Na początku roku szkolnego należałoby ustalić z uczniami, co chcieliby w tym roku razem zrobić. W przypadku klas 1-3 można rozłożyć ten plan na 3 lata. Do generowania pomysłów może posłużyć Jamboard, Canva (szablon tablica) lub Mural. Każdy uczeń wpisuje na kolorowych karteczkach swoje propozycje, następuje głosowanie (można oddać np. 5 głosów) na najlepsze z nich (a przy tym realne do zrealizowania).W narzędziu Mural można ustawić głosowanie na czas i ukryć, kto na co głosuje. Podsumowanie wyników głosowania otrzymujemy natychmiast. W ten sposób powstaje plan działania, obejmujący dokładnie tyle zadań do zrealizowania w danym roku (lub przez 3 lata), ilu jest uczniów w klasie. Najlepiej wtedy wydrukować arkusz i powiesić w sali w widocznym miejscu. Po wykonanym zadaniu zakreślić z uczniami, że dany cel został wspólnie osiągnięty. Zapewne część aktywności, takich, jak na przykład wycieczki, wychowawca i tak zrealizowałby z uczniami, ale pomysły przedstawione i wybrane przez uczniów dają wszystkim poczucie, że stanowimy jeden zespół w klasie.

Ważną rolę w naszym klasowym życiu odgrywają rodzice. Nie zapominajmy o nich - sprawmy, aby byli naszymi sprzymierzeńcami. Tylko połączone siły mogą sprawić, że w klasie zapanuje przyjazna, sprzyjająca nauce atmosfera.

Zaprośmy rodziców do klasy, na lekcje otwarte, na zajęcia integrujące wszystkich.

Mogą to być robótki ręczne, gra w planszówki, wspólne śpiewanie kolęd, dekorowanie pierniczków itp.. Znakomitym – i sprawdzonym! – pomysłem są też lekcje prowadzone przez rodziców, jako ekspertów. Temat i powód wspólnego spotkania zawsze się znajdzie, może to być wizyta w klasie, aby poczytać ulubioną lekturę z dzieciństwa, opowiedzieć o swoim zawodzie, podróży… Każdy pretekst jest dobry. Takie lekcje są jednym z elementów budowania wspólnoty uczniów, rodziców i nauczycieli. Rodzic, który ma możliwość poznania uczniów w klasie, zapewne w przyszłości chętniej zaangażuje się w inne wydarzenia.

Stwarzajmy też okazje wzmacniania więzi poprzez rozmaite akcje szkolne, np. Dzień Chłopaka, Tydzień Życzliwości (w załączniku scenariusz), Wigilię klasową, Dzień Rodziny itp. W kalendarzu świąt nietypowych jest mnóstwo okazji do wspólnego świętowania.

Przede wszystkim jednak słuchajmy siebie nawzajem.

Spróbujmy postawić się w sytuacji danego ucznia i odwrotnie, pytajmy uczniów, jak zachowaliby się w jakiejś sytuacji będąc na miejscu nauczyciela. Przykładem kończącym ten krótki artykuł niech będzie anegdota z jednej z lekcji wychowania fizycznego. Pamiętam, gdy zaproponowałam uczniom raczkowego berka - uczniowie mieli poruszać się w podporze tyłem. Rak miał za zadanie złapać jak najwięcej dzieci, dotykając ich ręką albo nogą. Mnie zabawa wydawała się prosta. Zmieniło się to jednak, gdy uczeń wybrany na raka – nieszczególnie zadowolony, narzekający, że takie chodzenie jest trudne - w końcu powiedział: „Niech Pani sama spróbuje!” Spróbowałam i miał rację - chodzenie tyłem na czworaka wcale nie jest proste!

Uzupełnieniem i rozwinięciem tematu jest scenariusz zajęć, którego celem jest integracja zespołu klasowego oraz kształtowanie umiejętności wyrażania życzliwości, koleżeństwa wobec rówieśników (do pobrania poniżej).

O autorce:

Edyta Karwowska 

Nauczycielka dyplomowana w zakresie edukacji wczesnoszkolnej. Pracuje w Szkole Podstawowej nr 16 im. Tony Halika w Warszawie. Entuzjastka małych kreatywnych działań, które potrafią dać klasie i szkole dużą zmianę i ogrom radości. W ramach eTwinning zrealizowała do tej pory kilkanaście projektów. Laureatka Krajowych i Europejskich Odznak Jakości. W swojej pracy z młodszymi uczniami wykorzystuje nowoczesne technologie (m.in. praca z robotami Photon). Moderatorka grupy eTwinning Wczesnoszkolni. Wraz ze współpracownikami z Polski i świata wspierała dzieci w Afryce w akcji Przyjaciele Kidongo. Zafascynowana technologiami informatycznymi i projektami zorientowanymi społecznie.